Heartstone – Hjartasteinn (2016)

Regie: Guðmundur Arnar Guðmundsson | 126 minuten | drama | Acteurs: Baldur Einarsson, Blær Hinriksson, Diljá Valsdóttir, Katla Njálsdóttir, Jónína Þórdís Karlsdóttir, Rán Ragnarsdóttir, Nína Dögg Filippusdóttir, Sveinn Ólafur Gunnarsson, Nanna Kristín Magnúsdóttir, Søren Malling, Gunnar Jónsson, Daniel Hans Erlendsson, Theodór Pálsson

‘Heartstone’, de debuutfilm van Guðmundur Arnar Guðmundsson (1982), is gedeeltelijk gebaseerd op diens eigen ervaringen als opgroeiend jochie in een IJslands visserdorp. Er wordt geen tijdsaanduiding gegeven, maar het gebrek aan bijvoorbeeld moderne spelcomputers en mobieltjes doet vermoeden dat Gudmundsson het verhaal gesitueerd heeft in zijn eigen jeugd, dus laten we zeggen: begin jaren negentig. De film focust op twee jonge jongens, die tijdens een lange, luie zomer hun plek proberen te veroveren in een tamelijk afgeschermde dorpsgemeenschap.

Thor (debutant Baldur Einarsson) en Kristján (Blær Hinriksson) zijn twee vrienden, die de zomertijd veelal samen doorbrengen. Thor bevindt zich op het randje van de puberteit. De interesse in seks is er al, maar hij heeft grote moeite met zijn gebrek aan schaamhaar. Zijn onzekerheid wordt versterkt door zijn twee oudere zussen, Hafdís (Rán Ragnarsdóttir) en Rakel (Jónína Þórdís Karlsdóttir), die hem graag mogen pesten. Kristján is al wat verder in zijn lichamelijke ontwikkeling, maar schaamt zich voor iets anders. Hij is homoseksueel in een dorp waar het wemelt van de homofobie. Zelfs zijn beste vriend, voor wie hij duidelijk gevoelens heeft, durft hij het niet te vertellen.

Het is spijtig dat Guðmundsson ervoor kiest om vooral Thors ontwikkeling te schetsen. Kristjáns worsteling is alleen al dramatisch gezien veel interessanter, maar hij komt er een beetje bekaaid vanaf. Bijna alles draait om Thors broze verliefdheid op dorpsgenote Beta (Diljá Valsdóttir). Om zijn vriend te helpen met haar in contact te komen, doet Kristján alsof hij geïnteresseerd in haar beste vriendin Hanna (Katla Njálsdóttir), zodat ze regelmatig met zijn vieren op pad kunnen. Thor op zijn beurt is vooral met zichzelf bezig. Kristjáns pogingen tot seksuele toenadering doet hij af als gekkigheid. Want dat is de geijkte manier om je staande te houden in een gemeenschap waar anderszijn wordt veroordeeld. (Ook mensen van buitenaf worden gewantrouwd.)

Guðmundsson weet goed de verveling te treffen. Het begint al met een scène waarin Thor, Kristján en een paar andere jongens aan de kade rondhangen als er plots een school vissen langs zwemt. Het doden van de vissen blijkt voor sommige van de jongens een waar feest. Er zijn schijnbaar weinig andere manieren om hun lusten te botvieren. Ook de gezinssituatie van Thor is bijzonder scherp getroffen. Er wordt een hoop afgebekt onderling, maar de kinderen weten elkaar dan weer te vinden in hun afschuw van hun datende moeder (die ze oprecht ‘slet’ noemen, want wat zullen de andere dorpelingen wel niet denken). Door het naturelle spel van de veelal jonge acteurs, zijn de interacties onderling volstrekt geloofwaardig.

Daar komt bij dat de film er prachtig uitziet. En dat is ongetwijfeld voor een groot deel te danken aan Director of Photography Sturla Brandth Grøvlen (onder andere bekend van ‘Victoria’ en ‘Rams’, beide uit 2015). Net als in ‘Rams’ weet Grøvlen de IJslandse natuur voortreffelijk in beeld te brengen. Daarnaast speelt de lome zomerzon dit keer een prikkelende rol. Echt broeierig lijkt het niet te worden in IJsland, maar het licht is aftastend en teder. Close-ups van stukjes textiel, wimpers, en verlangende blikken geven een goede beeldvertaling van de rondzoemende hormonen.

Hoe mooi een en ander er ook uitziet, met een speeltijd van ruim twee uur begint de film hier en daar wel wat te slepen. Bovendien boet de prent in aan focus, doordat Guðmundsson te veel personen uit de dorpsgemeenschap een eigen verhaal probeert te geven. ‘Heartstone’ is een fraai debuut, maar het mag allemaal nog wat trefzekerder. De film is bij vlagen prachtig, maar het zou pas een verademing zijn geweest als er voor een ander perspectief was gekozen. Nu blijft het bij het zoveelste coming-of-age-verhaal gecentreerd rond een heteroseksuele jongen. En dat is vooral jammer omdat Guðmundsson wel degelijk oog lijkt te hebben voor meer.

Wouter de Boer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 16 november 2017
DVD-release: 16 april 2018