Heimatklänge – Echoes of Home (2007)
Regie: Stefan Schwietert | 82 minuten | muziek, documentaire | Met: Christian Zehnder, Noldi Alder, Erika Stucky
Jodelen wordt doorgaans beschouwd als een jolig muziekgenre, alleen gedaan op feesten en partijen door oude mannen en vrouwen in duffe traditionele kledij. In ‘Heimatklänge’ wordt een poging ondernomen dit beeld te doorbreken.
Met sfeervolle beelden van berglandschap wordt in de documentaire kennisgemaakt met de Zwitserse omgeving. Op de achtergrond hoor je de echo’s van een jodelende man, de zanger Christian. Volgens hem maakt hij met het jodelen gebruik van het landschap. Jodelen komt voort uit de bergen als omgeving; als hij in de woestijn had gewoond, had zijn zang waarschijnlijk anders geklonken. Dit geldt ook voor het ‘whoopen’; een uitroep die lijkt op de klanken van een wolf of een hond en die door de echo in de bergen voller klinkt. Men gebruikte de ‘whoop’ vroeger om elkaar uit te dagen, soms zover dat er gevechten door ontstonden.
Nodi Alder, Erika Stucky en Christian Zehnder zijn muzikanten van beroep en mixen het jodelen met andere muzieksoorten. Alledrie zijn ze vrij experimenteel van aard en nemen hun achtergrond hierin mee. Nodi Alders familie bestaat uit muzikanten en hij heeft samen met zijn broers in de succesvolle groep de ‘Alder Boys’ gezeten. Deze groep maakte traditionele muziek met de traditionele instrumentbezetting. Nodi was echter op zoek naar iets anders en is de traditionele Zwitserse Appenzell muziek gaan combineren met experimentele muziek.
Erika Stucky is geboren en deels getogen in Amerika en dit heeft een grote invloed op haar gehad. Ze groeide op in de hippietijd, waarin alles vrij was en iedereen kon doen en worden wat hij wilde. Toen ze emigreerde naar Zwitserland maakte ze kennis met strengere normen, waarden en structuren. Een grappige anekdote over haar ambitie als hula-danseres illustreert deze twee tegenstellingen, die ze in haar muziek verwerkt.
Christian Zehnder had altijd de ambitie om zanger te worden, maar doordat hij aanvallen kreeg, was hij een periode niet in staat om woorden goed te onthouden. Daarom is hij non-verbaal gaan experimenteren, vond het jodelen en gebruikt dit nu nog als uitingsvorm.
De mix die de drie muzikanten maken lijkt de ene keer op Engelse of Ierse folk en de andere keer op zigeunermuziek. Christian werkt zelfs samen met de band Huun-Huur-Tu, uit de volksrepubliek Tuva, die door middel van keelklanken een eigen manier van zingen hebben. Zij hebben weer samengewerkt met Frank Zappa en het Kronos Quartet.
Voor de drie Zwitserse muzikanten geldt dat het jodelen een bepaalde vorm van vrijheid symboliseert, ook al is dit bij allemaal op een andere manier. En dat is een bijzondere conclusie, aangezien jodelen meestal andere associaties naar boven brengt. ‘Heimatklänge’ brengt dan ook een divers en sfeervol beeld naar voren van de geschiedenis, het hedendaagse gebruik en de beoefenaars.
Maar de echte jodelen-hater blijft gewaarschuwd: hoewel de mix van de verschillende muzieksoorten fascinerend klinkt, blijft het jodelen op zich een aparte zangvorm, soms zelfs vals en altijd gepaard gaand met gekke bekken.
Karin van der Laan
Waardering: 3
Bioscooprelease: 6 december 2007