Hemel boven Holland (2008)

Regie: Rolf van Eijk | 42 minuten | drama, korte film | Acteurs: Murad Al Aj, Sabir Al Haft, Moustapha Aymed, Abdullah el Baoudi, Mohammed El Hami, Ossama Esseka, Yousef Hadj, Oscar Hoffmans, Bouwmadian Jaghi, Kabhi Jagi, Chris Kunneke, Karima Massaoui, Farid Mazari, Nuzha Salah, Herman van Baar, Elisa van Riessen, Farica Yahyaoui

Rolf van Eijk wilde als 24-jarige student aan de HKU (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) voor zijn eindexamenproject een film maken over Mohammed B., de moordenaar van cineast Theo van Gogh. Hij beoogde hiermee de kijker een geheel nieuwe kijk te geven op een door de media gedemoniseerd figuur. Aangezien Van Eijk met vlag en wimpel afstudeerde en verschillende onderscheidingen mocht ontvangen voor zijn film kunnen we opmaken dat hij in zijn opzet geslaagd is.

Wat zien we dan in ‘Hemel boven Holland’? Een verhaal in 22 fragmenten die allen bestaan uit één shot. Het verhaal vertelt de gebeurtenissen vanaf de moord op Van Gogh terug in de tijd. Zodoende krijgen wij als kijker, net als een onderzoeker die het verleden van een verdachte onderzoekt, een steeds beter beeld van hoe de jonge Bouyeri tot zijn daad kwam. En inderdaad geeft de film van Van Eijk een beter beeld van de omstandigheden en achtergronden van Mohammed Bouyeri. Een beeld wat de gemiddelde Nederlandse kijker nog niet kende. We maken kennis met een Bouyeri die als welzijnswerker de problemen met Marokkaanse hangjongeren van dichtbij meemaakt en hier ook iets aan wil doen. We maken kennis met een jongeman met overduidelijke problemen en frustratie die zich opstapelt als blijkt dat hij met zijn goedbedoelde initiatieven steeds weer tegen een muur van Hollandse bureaucratie en onwelwillendheid oploopt. Zijn maatschappelijk falen gekoppeld aan zijn tragische thuissituatie (zijn moeder komt te overlijden) maken dat Mohammed op zoek is naar een andere leidraad voor zijn leven. Tegelijkertijd laat de film ook iets zien van de aantrekkingskracht van het islamitisch geloof waar ook Mohammed zich tot aangetrokken voelt.

De acteurs zijn prima, vooral hoofdrolspeler Sabir Al Haft is indrukwekkend te noemen in zijn portrettering van een getroebleerde jonge Marokkaan die zijn pogingen om deel te nemen aan de maatschappij steeds weer afgewezen ziet. Maar Van Eijk beoogde niet om de kwade geest van de islam in de geest van Bouyeri te zien neerdalen, nee, de karakterontwikkeling had veel meer te maken met een samenloop van omstandigheden in combinatie met een verwarde geest. Niet zozeer de Islam als wel de persoonlijkheid van Mohammed B. had alles te maken met het proces leidende naar de moord op Van Gogh. Dit geeft Van Eijk zelf ook toe. Het geloof is in Van Eijks film een middel voor B. om zijn frustratie en woede te uiten. Maar er wordt door Van Eijk geen uitgesproken oordeel gegeven. Dat mag de kijker zelf doen. Van Eijk stelt dat hij kritisch na de karakterontwikkeling van Mohammed B. wilde kijken zoals die nog niet was verteld door de media. Daarbij ligt bij hem de nadruk op de persoonlijke keuzes die moslims maken om te radicaliseren, niet op de islam als gewelddadige religie an sich.

‘Hemel boven Holland’ is zodoende een intrigerende film geworden die een nieuw beeld werpt op een bekende affaire. Een compleet beeld van de belevingswereld van B. geeft de film niet, daar is hij ook te kort voor. Maar een overtuigend examenproduct is het wel degelijk. Met een indrukwekkende hoofdrolspeler en bovendien een talentvolle regisseur is de Nederlandse filmwereld in ieder geval twee aanwinsten rijker.

Joost Hoedemaeckers