Het Galgenven (2009)

Regie: Jan van den Berg | 80 minuten | drama | Acteurs: Claudia Colaris, Jac Rijks, Cor Verstraelen, Mart Selder, Rob Roza, Willem van der Put

Waar ligt de grens tussen de natuur en menselijke bewoning? In hoeverre kan de natuur ongeschonden in stand worden gehouden? Het zijn actuele vragen en deze komen telkens terug in de afwegingen tussen ecologie en economie. Filmmaker Jan van den Berg richt zich met ‘Het Galgenven’ op dit onderwerp met een scherpe blik, waarbij hij Midden-Limburg als locatie heeft gekozen om deze strijd te verbeelden.

‘Het Galgenven’ is mede mogelijk gemaakt door de Boeddhistische Omroep Stichting, provincies en ministeries en volgens de aantiteling is “geïnspireerd op waargebeurde verhalen in Limburg”. De lokale toneelgroep “Kapel” leverde het grootste deel van de cast, waaraan nauwelijks kan worden gemerkt dat ze geen professionele acteurs zijn. Van den Berg heeft ervoor gekozen om het scenario aan te vullen met interviews met gewone mensen die vertellen over hun beslommeringen en hun binding met de omgeving en de natuur. Het is niet altijd een gelukkige combinatie, om een (fictief) verhaal te doorspekken met vaak fraaie (realistische) observaties in documentairestijl. Was het niet beter geweest om èn een film te maken over de strijd tussen Anna Smeets en De Beaumont èn een documentaire waarbij de inwoners van de streek zelf aan het woord komen?

Claudia Colaris speelt de hoofdrol als de kordate fotografe Anna. Als een vreemde eend in de bijt komt ze terug naar de regio waar ze geboren is. Ze wordt gewantrouwd en ze is vooral in haar element als ze in het natuurgebied foto’s maakt van de flora en fauna om haar heen. Hoewel de naam Hyacint De Beaumont een tikje aan de ongeloofwaardige kant klinkt, weet Jac Rijks een genuanceerde rol neer te zetten als ambitieuze landeigenaar, die grootste plannen heeft met de omgeving: bestemmingsplan of geen bestemmingsplan.

Zoals gezegd is de film geheel opgenomen in Midden-Limburg, in de gemeente Roerdalen, ten zuidoosten van Roermond. In de gemeente liggen fraaie dorpen als Herkenbosch, Posterholt, Montfort en St. Odiliënberg. Dat komt ook in de film wel naar voren. Buiten de dorpskernen ligt een prachtig natuurgebied, het National Park de Meinweg, dat zich uitstrekt tot vlakbij de Duitse grens. Het is niet zo verwonderlijk dat een fotografe als Anna hier haar hart kan ophalen in het schieten van mooie plaatjes van de natuur. De camera van Brigit Hillenius laat de fraaiste opnamen zien van het landschap en de dieren die er hun habitat hebben. Zo komen er shots van zwemmende otters, wroetende wilde zwijnen, rondzoemende insecten en fladderende vlinders voorbij, die – in de traditie van de beste natuurdocumentaires – in scherpe close-ups te zien zijn.

‘Het Galgenven’ is volledig in het dialect van de streek gesproken en Nederlands ondertiteld. Vaak is de gesproken tekst (in voice-over door Colaris of in dialoog) redelijk goed te volgen, maar de ondertiteling is zeker geen overbodige luxe. De titelsong van de film, die eveneens “Het Galgenven” heet – gezongen door Janine Bindels – drong eind 2009 door tot de Limbo top 10.  De makers hebben een mooi sfeerportret geschetst en de film stemt zeker tot nadenken. In elk geval is het een eerbetoon aan het Limburgse landschap en daarmee een krachtig pleidooi voor het behoud van de (al zo weinige) natuur in ons land.

Hans Geurts