Het oneindige zoeken (2018)
All M.C. Escher works © 2018 – The M.C. Escher Company – The Netherlands.
‘Het oneindige zoeken’ is een sensuele film over M.C. Escher (1898-1972), waarin documentairemaker Robin Lutz de wens van de beroemde illustrator volgt, dat deze alleen zelf een film over zijn prenten zou kunnen maken. Populaire jongen die Escher, blijkt meteen in deze doorwrochte docu. Sixties-muzikanten als Graham Nash van The Hollies en CSNY, blijken dol op de vormentaal van de mathematisch opererende Escher.
Een ik-verteller schakelt na het interview met Nash over op een soort schooltelevisie over Eschers jeugd. Cultuureducatie in plaats van hippies, het is een opmerkelijke sprong. Escher is echter een charismatisch onderwerp, en zijn schetsen worden begeesterd geanimeerd, ondersteund door passende muziek, of dat nu ‘Little Red Rooster’ van The Rolling Stones is, of het kerkorgel van de Haarlemse St. Bavo, waar Escher graag werkte in zijn jonge jaren.
Escher tekende het majestueuze kerkorgel als ware hij gehypnotiseerd door de klanken, met psychedelisch eindresultaat: de muziek blaast de beelden op. De krachtige combinatie van beeld en geluid werkt niet altijd even goed. De olijfbomen van Toscane in samenspel met Italiaanse volksmuziek, dat hoeft niet zo nodig. Maar het tempo dat de verteller hanteert is hoog, en gefocust op de artistieke ontwikkeling van de jonge Escher.
In Viareggio trouwden zijn ouders, vertelt de inmiddels 92-jarige zoon George. De ik-verteller gaat door. Escher senior vond in de natuur inspiratie, die door zijn geest in een bijzondere vormentaal werd gegoten, al was Eschers werk in de Italiaanse periode overwegend figuratief te noemen. Zoals Piet Mondriaan maakte hij een ontwikkeling door naar abstractere vormen, hoewel Escher pertinent weigerde zichzelf kunstenaar te noemen.
Schildert Escher mens en dier, dan doet hij pogingen te ‘systematiseren’, al lijken zijn koppen aanvankelijk meer op de schetsen van Aubrey Beardsley dan op geometrische vormen. Die spanning ontwikkelt hij door als zijn handelsmerk, uitmondend in de bekende ‘oneindige’ trappenhuizen die bij ondergetekende in het wiskundelokaal hingen. Inspiratie deed hij onder meer op in het Alhambra. Niet voor niets waren de Arabieren de godfathers van de wiskunde.
Hoewel het schoolse karakter van de vertelling statisch kan overkomen, is het volgen van de zoektocht van Escher aan de hand van diens werk uiterst bevredigend. Is de natuur zelf mathematisch, of verbeeldt Escher de werkelijkheid op eigen wijze? Leerzame materie dit, gepresenteerd als ware je een reisgenoot in de ontwikkeling van M.C. Escher, die ons met zijn werk voor eeuwig te slim af is.
Jan-Kees Verschuure
Waardering: 4
Bioscooprelease: 12 april 2018