Het Pärt Gevoel – Het universum van Arvo Pärt (2019)
Regie: Paul Hegeman | 75 minuten | documentaire, muziek
Arvo Pärt (Letland, 1935): of je zijn naam nu wel of niet kent, de kans is heel groot dat je wel in enige vorm bekend bent met zijn werk. De lijst met films en tv-series waarin de muziek van deze componist is gebruikt, groeit nog altijd gestaag. Films als ‘There Will Be Blood’, ‘La grande bellezza’ en ‘About Time’ bijvoorbeeld, tv-serie “The Good Place” en “The Young Pope”, maar ook minder voor de hand liggende titels als ‘Movie 43’ en ‘Avengers: Age of Ultron’ gebruiken muziek van Pärt. Ook regisseur Terrence Malick is vaste klant en groot fan (‘The Thin Red Line’, ‘To the Wonder’, ‘Knight of Cups’,‘Voyage of Time’, ‘Song to Song’, ’A Hidden Life’). Het frappante is dat zowel Terrence Malick als Arvo Pärt beiden nogal teruggetrokken leven. Ze geven weinig tot geen interviews. Dat filmmaker Paul Hegeman een documentaire over Arvo Pärt wilde maken, is niet zo vreemd en mooi dat het hem toch gelukt is om de man voor de camera te krijgen in ‘Het Pärt gevoel – Het universum van Arvo Pärt’. Maar meer nog is deze 75 minuten durende documentaire een lofzang op het talent en de muziek van de in Duitsland wonende componist.
Hegeman interviewde een groot aantal mensen, die door hun werkzaamheden in de danswereld, filmindustrie of muziek in de gelukkige omstandigheid zijn om in aanraking te komen met het werk van Arvo Pärt. Zo horen we hoe Alain Gomis, regisseur van ‘Félicité’ (2017), voor de uitdaging stond om een Congolees symfonieorkest Pärts Fratres te laten vertolken. “Zijn muziek is niet uitgesproken dramatisch, maar biedt een blikrichting. Het beschrijft niet wat je ziet, maar laat je wel voelen.” Het gezicht van de Canadese muzikante Kara-Lis Coverdale licht helemaal op als ze over Pärt praat. “Zijn muziek is bijna mathematisch, het is alsof het door een architect is gemaakt, zoveel hoeken, bogen…” Haar enthousiasme werkt aanstekelijk, maar dat is eigenlijk niet nodig, want Hegeman stopt ook voldoende beeld- en geluidsmateriaal van uitvoerende artiesten in zijn documentaire, zodat je zelf kunt ervaren wat zijn muziek met je doet. Ook mooi zijn de op Pärts muziek dansende balletdansers van choreograaf Jiri Kylián. De expressie van deze fraaie dansers past uitstekend bij de gewijde muziek.
Voor de persoonlijke noot zorgt Tõnu Kaljuste, Pärts vriend en buurman in Tallinn, en eveneens dirigent. We leren dat Pärt totaal geen interesse in materie heeft, wat ook niet bij het beeld past van een geniale kluizenaar. Helemaal op het eind krijg je toch nog een écht beeld van de man; als hij repetitie van het Cello Octet Amsterdam leidt. Zijn handen gevouwen achter zijn oren, in opperste concentratie en bij het applaus doet hij ietwat verlegen het omgekeerde. Het is een vertederend moment, en Pärt toont zijn bescheidenheid daarna nog eens als er een groepsfoto gemaakt moet worden en hij naar de studenten toekomt in plaats van omgekeerd. Veel meer hoef je eigenlijk ook niet te weten over deze grote artiest.
Monica Meijer
Waardering: 3
Bioscooprelease: 28 februari 2019
DVD-release: 1 mei 2020