Het rode korenveld-Hong gao liang (1987)

Regie: Zhang Yimou | 91 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Gong Li, Jiang Wen, Teng Rujun, Ji Chunhua, Zhai Chunhua, Liu Ji

Regisseur Zhang Yimou maakte met ‘Het rode korenveld’ zijn indrukwekkend debuut, en werd gerekend tot één van de meest getalenteerde filmmakers van de zogeheten Vijfde Generatie, de eerste generatie afgestudeerde filmstudenten sinds de Culturele Revolutie in China. Yimou was als “lid” van deze generatie geoorloofd om, los van het juk van de regering, zijn filmische expressie tot uiting te brengen.

‘Het rode korenveld’ is echter geen apolitieke aangelegenheid. Deels wordt er kritiek geuit op het oude feodale, keizerlijke systeem, en deels wordt er een heroïsch en nationalistisch beeld geschetst van het Chinese plattelandsleven, waar de waarheid en puurheid van het Chinese volk schuilt. Het grootste gedeelte van de film wordt deze politieke dimensie subtiel vervlochten met, of als achtergrond gebruikt voor het centrale verhaal, namelijk dat over Jiu’er, wat “negen” betekent (ze is geboren op de negende dag van de negende maand), en haar gebeurtenissen op de wijnstokerij. Echter, in de laatste akte gaat dit element de boventoon voeren. De focus verschuift van een of enkele personen naar de Chinese (boeren)gemeenschap als geheel, het onrecht wat hen wordt aangedaan, en hun actie(s) jegens de binnenvallende Japanners. Hoewel allesbehalve saai of onze aandacht onwaardig, is het een wat abrupte ommekeer en gaat dit historische, en retorische, vignet ietwat ten koste van het zorgvuldig opgebouwde persoonlijke verhaal, dat in zijn geheel baat zou hebben gehad bij een wat intensievere kenschets. Ook is de film met zijn negentig minuten wat te kort om de kijker écht goed onder te kunnen dompelen in de persoonlijke dramatiek van Jiu’ers verhaal. In Yimou’s latere ‘Raise the Red Lantern’ werd de filmische aandacht wat organischer en consistenter ingezet en voelden we ons uiteindelijk net iets persoonlijker betrokken bij de hoofdpersoon.

Maar dat zijn in feite kleine kritiekpunten. De film is in zijn totaliteit indrukwekkend, niet in de minste plaats om het mooie kleurgebruik en aantrekkelijke camerawerk, met zijn pittoreske panoramashots en intrigerende close-ups van Gong Li’s subtiel veelzijdige gezicht. Wie bekend is met Yimou’s latere films, zoals de recente ‘House of Flying Daggers’ en ‘Hero’, en de eerder genoemde ‘Raise the Red Lantern’, weet hoe goed Yimou kleuren kan inzetten. De kleur rood is hier, natuurlijk, overheersend, welke we onder meer terugzien in het bruidsgewaad van Jiu’er, en het centraal staande korenveld en de wijn. Maar het staat ook voor het bloed van de slachtoffers van de Japanners, dat het veld tegen het einde van de film rood kleurt.

Het mooiste zijn de momenten in de film die ambigu zijn in hun karakter en daarom vol staan van spanning en betekenis. Het moment dat Jiu’er voor het eerst oogcontact heeft met de drager van haar bruidsstoel, die later de vader van haar kind zal worden, verraad verlangen en een zoek naar avontuur, en wanneer Jiu’er later ruw meegesleurd wordt door deze zelfde drager (Jiang Wen) en op het punt staat verkracht te worden, is ze allesbehalve een willoos slachtoffer. Sterker nog, ze lijkt er ergens naar te verlangen om door de ruwe man ontmaagd te worden, daar in het korenveld. Ze probeert niet te vluchten wanneer hij als een wilde de korenstengels plattrapt om een cirkelvormig, plat veld te creëren, waar de daad plaats moet vinden. Ze wacht tot hij klaar is, en gaat dan gewillig liggen, waarna de kijker prachtige heen en weer waaiende korenstengels te zien krijgt, onder begeleiding van de viriele, mysterieus klinkende percussie en snaarinstrumenten van componist Zhao Jiping.

Bij thuiskomst komt haar “verkrachter” in dronken toestand langs, en vraagt min of meer om de hand van Jiu’er, terwijl hij tegen de andere werkers op de stokerij opschept over zijn gemeenschap met Negen. Deze laat echter zien niet zo makkelijk te veroveren te zijn. Ze gooit hem letterlijk het huis uit, en schiet vervolgens door in haar vertwijfeling door hem herhaaldelijk met een schep op zijn rug en achterwerk te slaan. Het tweetal behoudt deze haat-liefde verhouding gedurende vrijwel de gehele film, en het zijn vooral de soms moeilijk te duiden handelingen van deze twee personages die de film inhoudelijk interessant houden. Het is dit aspect, gekoppeld met de technische, esthetisch hoogstaande kwaliteiten, die ‘Het rode korenveld’ zo goed genietbaar maken. Dat en de later tot muze, en minnares van regisseur Yimou uitgegroeide actrice Gong Li, die met haar jonge leeftijd van achttien lentes al een indrukwekkend scala aan emoties naar de kijker weet te communiceren.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 2 februari 1989