Het zwijgen (2006)

Regie: André van der Hout, Adri Schrover | 90 minuten | drama, thriller | Acteurs: Vincent Croiset, Rosa Reuten, Susan Visser, Huib Broos, Nelly Frijda, Joop Keesmaat, Rutger Remkes, Eric van der Donk, Frank van den Bos, Nynke Laverman

Sfeervolle en duistere film die optimaal gebruik van de Drentse locaties met een intrigerend uitgangspunt, die uiteindelijk in de uitvoering tekort schiet en voor een onbevredigend einde kiest.

Hoofdrol is voor Vincent Croiset, telg uit de bekende acteursfamilie, die de luie Victor Dreisen speelt.  De film wordt aanvankelijk opgezet als een cultuurschok voor een stedeling die in een gesloten dorpsgemeenschap terechtkomt. Wat eigenlijk heel herkenbare en op zichzelf nietszeggende momenten zijn, krijgt hier van meet van aan een onheilspellend tintje door het gebruik van de muziek en het uitgangspunt van het “moordlied”. Al gauw echter hebben de locale inwoners merkwaardig snel veel belangstelling voor deze geîsoleerde buitenstaander met zijn hutje op de hei, wat de basis van ‘Het Zwijgen’ enigszins ongeloofwaardig maakt. Ook al zwijgen de dorpelingen wel over de precieze achtergrond van het moordlied, er wordt toch bijzonder direct geïntegreerd door bijvoorbeeld de antiquair, de verweerde schaapsherder en natuurlijk door Geesje (Rosa Reuten, ook al geen onbekende achternaam) die met Victor het bed zal gaan delen.

Zowel Croiset als Reuten spelen prima en weten hun karakters goed uit te werken. Hier krijgen ze van het scenario dan ook wel de ruimte voor. Susan Visser, die Victor’s collega Heleen speelt, heeft veel minder te doen en lijkt dan ook wat verloren rond te lopen in de weinige scènes die haar gegund zijn.

Het moordlied zorgt voor kippenvel en zorgt samen met een ingenieus gebruik van archiefbeelden van Drentse veenkolonies voor veel sfeer. De cameravoering lijkt af en toe erg op die van de “gothic” meesterregisseur Tim Burton, wat hier voornamelijk als compliment bedoeld is, omdat daarmee een rake klap wordt uitgedeeld. Met de beelden zit het dus wel snor. De volgorde van die beelden daarvan had wel iets gedurfder gekund, want het plot wordt zo rechtlijnig uitgewerkt, dat het verstand haast automatisch op nul gaat. Door bijvoorbeeld met chronologie te spelen, had dit voorkomen kunnen worden.

Met een moordmysterie moet je als kijker mee kunnen gaan en mee kunnen puzzelen. Door de haperende opbouw van de spanningsboog verslapt de aandacht en komen bepaalde scènes niet echt uit de verf. Verschillende technieken van de makers om het mysterie levendig te houden, door bijvoorbeeld de kijker een voorsprong te geven op de hoofdpersoon, of bepaalde hints her en der te verstoppen, worden node gemist. Zo verliest het originele verhaal zijn frisheid en wordt het een niet bijster inventieve opsomming. De ontknoping komt dan weer zo’n beetje uit de lucht vallen en is geen waardige afsluiting van hetgeen zich ontrold heeft.

Dat is jammer, want een dergelijke voor Nederlandse begrippen gedurfde sfeerproductie, verdient eigenlijk beter. Wel een pluim voor de makers en geldschieters om toch dit project van de grond te tillen. Van zogenaamd hippe relatiecomedy’s als ‘Liever verliefd’ of boekverfilmingen als ‘Het woeden der gehele wereld’ zijn er al genoeg miskleunen in Nederland. Al met al blijft het toch een voor driekwart gelukte film. Een gemiste kans dus om weer eens ander soort Nederlandse film te maken, maar wie weet lukt het de volgende keer wel.

Hans Geurts

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 23 maart 2006