Hidden Agenda (1990)

Regie: Ken Loach | 114 minuten | drama | Acteurs: Frances McDormand, Brian Cox, Brad Dourif, Mai Zetterling, Bernard Archard, Maureen Bell, John Benfield, Bernard Bloch, Stephen Brigden, Victoria D’Angelo, Kym Dyson, Michelle Fairley, Gerry Fearon, Llew Gardner, Patrick Kavanagh, Ron Kavana, John Keegan, Ivan Little, Oliver Maguire, Des McAleer, Jim McAllister, Brian McCann, John McDonnell, Ian McElhinney, Mandy McIlwaine, Jim Norton, Robert Patterson, Maurice Roëves, Mildred Shay, Kate Smith, George Staines, Terry Woods

Sociale en politieke misstanden – het zijn de favoriete thema’s van de Britse filmregisseur Ken Loach (1936). Hij deinst er niet voor terug om het establishment tegen zich in het harnas te jagen en heeft daar al vaker de consequenties van moeten ervaren. Na zijn doorbraak in de jaren zestig met de film ‘Kes’ (1969), kende Loach twee moeilijke decennia, waarin zijn films leden onder een slechte distributie, een gebrek aan interesse van het publiek en de politieke censuur. Zo maakte hij een film in opdracht van het Save the Children Fund, maar zij waren zo ontevreden over het eindresultaat, dat ze het negatief wilde laten vernietigen. De film is tot op de dag van vandaag nog niet aan het publiek vertoond. Loach kreeg ook de opdracht van Channel 4 om ‘A Question of Leadership’ te maken, een documentaire over de Britse mijnwerkersstaking in 1984 en 1985. Het programma werd echter achtergehouden door Channel 4 omwille van politieke redenen. Het zou nog tot de jaren negentig duren voor men weer een beetje warm wilde lopen voor het werk van Ken Loach. Films als ‘Riff-Raff’ (1990) en ‘Ladybird, Ladybird’ (1994) behoren nog altijd tot zijn meest geliefde werk.

Lang voordat Loach het historische IRA-drama ‘The Wind That Shakes the Barley’ (2006) maakte, keek hij al kritisch naar de misstanden in Noord-Ierland. Zo maakte hij in 1990 ‘Hidden Agenda’, waarin hij de Britse betrokkenheid in het conflict onder de loep wordt genomen. Een groep mensenrechtenactivisten (vergelijkbaar met Amnesty International) is in Belfast om te onderzoeken in hoeverre de mensenrechten geschonden worden in Ulster. Daags voor zij weer richting de VS vertrekken, komt een van hen – Paul Sullivan (Brad Dourif) – onder mysterieuze omstandigheden om het leven. Hij wordt in de vroege ochtend aangetroffen in een door de IRA beheerst gebied, in een auto die bestuurd werd door een man waarvan bekend is dat hij connecties heeft met de terroristische organisatie. De politie doet het voorkomen alsof het een ongeluk was, maar mensenrechtenactiviste Ingrid Jessner (Frances McDormand), de vriendin van Sullivan, vertrouwt de zaak niet. Vanuit het Britse vasteland komt de onberispelijke inspecteur Kerrigan (Brian Cox) om de zaak te onderzoeken. In hun zoektocht ontdekken ze een web van corruptie en leugens. Sullivan wist te veel en daarom moest hij dood, zoveel is duidelijk.

Dat de sympathie van filmmaker Ken Loach niet lag bij de onderdrukkende Britten, mag duidelijk zijn. In ‘Hidden Agenda’ gaat hij heel ver in zijn beschuldigingen. Zo voorziet hij een complot dat van hogerhand is opgezet, met als doel de Labourregering van eerst Harold Wilson en later James Callaghan onderuit te halen, ten gunste van The Iron Lady Margaret Thatcher. De link die hij legt tussen het koloniale verleden van de Britten en hun bezetting van Ulster is wat al te ver doorgetrokken. Hoewel het Loach vrij staat om dergelijke conspiracy theories uiteen te zetten, gooit hij er wel een beetje zijn eigen glazen mee in. Zonder al die politieke complotten is het verhaal namelijk al sterk genoeg. Sterker nog; de film zakt in op het moment dat Kerrigan twee invloedrijke Tories ontmoet die hem proberen te beïnvloeden. Veel interessanter is de zoektocht naar de mysterieuze Harris (Maurice Roëves), een afvallige commandant uit het leger die Sullivan tapes met cruciale informatie bezorgde, in de hoop dat hij het wilde publiceren. Hoewel hij een Brit is, geniet hij de bescherming van de IRA. Liever hadden we gezien dat Loach deze figuur wat verder had uitgediept.

De keuzes die de regisseur maakt wat zijn focus betreft, kun je dus betwisten. Dat neemt niet weg dat ‘Hidden Agenda’ een zeer genietbare film is, die wordt voortgestuwd door een stevig tempo. Loach kan bovendien bogen op twee zeer betrouwbare hoofdrolspelers. Frances McDormand is niet eens op haar best, maar weet zelfs op halve kracht voldoende te overtuigen als de idealistische Amerikaanse weduwe die de zaak tot op de bodem uit wil zoeken. De film wordt echter vooral gedragen door de ondergewaardeerde Brian Cox, die minstens zo idealistisch is als Ingrid, maar veel meer beknot wordt vanwege zijn loyaliteit aan zijn (Britse!) werkgever. Niet voor niets wordt meermaals gesproken over het feit dat Kerrigan en zijn collega’s carrièremensen zijn. En wie carrière wil maken kan maar beter zo min mogelijk mensen tegen het zere been schoppen. De confrontaties die Kerrigan heeft met het hoofd van de RUC (het plaatselijke politiedepartement) Brodie, gespeeld door Jim Norton, zinderen van het venijn! Jammer dat de rol van Brad Dourif zo marginaal is, want van een acteur van zijn kaliber wil je meer zien. Datzelfde geldt voor veterane Mai Zetterling, voor wie dit een van haar laatste films zou zijn.

Natuurlijk zijn er genoeg films gemaakt waarin het conflict in Noord-Ierland aangekaart wordt. De kunst is om er net weer even een andere draai aan te geven en dat is Loach met ‘Hidden Agenda’ zeker gelukt. De regisseur vliegt weliswaar een beetje uit de bocht door de politieke verbanden net iets te ver uit te rekken, maar houdt zich toch staande dankzij sterke performances van topacteurs Frances McDormand en Brian Cox. Dankzij de boeiende personages, het stevige tempo waarin het verhaal zich voortstuwt en de tot in detail verzorgde setting hoef je je niet te vervelen.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 5 april 1991