Hiroshima mon amour (1959)

Regie: Alain Resnais | 90 minuten | drama, oorlog, romantiek | Acteurs: Emmanuelle Riva, Eiji Okada, Stella Dassas, Pierre Barbaud, Bernard Fresson

Hiroshima, de stad waar 200.000 mensen binnen enkele seconden de dood vonden toen de atoombom op haar viel. Maar ook een stad die vijftien jaar later, in 1959 een levendige stad geworden is, een stad die nooit slaapt. Plaats daartegenover Nevers, een typisch Frans stadje: slaperig en idyllisch, gelegen aan de onbevaarbare rivier de Loire. Geen grotere tegenstelling lijkt mogelijk.

Zo zijn er meer tegenstellingen in ‘Hiroshima mon amour’. Tegenstellingen die misschien wel moeilijker van elkaar te onderscheiden zijn dan gedacht. Het begint al als de film beelden laat zien van twee lichamen die in elkaar verstrengeld zijn, een toonbeeld van intimiteit, en als die beelden vervolgens worden afgewisseld met beelden van de gevolgen van de atoombom in Hiroshima: verwoesting, dood, ontreddering, verschrikkelijke verwondingen, mismaakte kinderen. Een regelrechte aanklacht tegen wat mensen elkaar kunnen aandoen. Om vervolgens weer terug te gaan naar die twee lichamen, en het gesprek wat die twee personen hebben.

Eigenlijk is dat gesprek meer een monoloog van haar, de vrouw. In die monoloog heeft ze het over Hiroshima, over Nevers, over hem en over zichzelf. Maar vooral gaat het gesprek over wat men zich herinnert, wat men vergeet, wat men meent zich te herinneren en wat men meent te moeten vergeten. Een liefdevol woordenspel tussen twee vreemden die elkaar desondanks al beter kennen dan hun eigen levenspartners. Dat gevoel krijg je als kijker ook: hoe de twee elkaar precies hebben ontmoet, of zelfs maar hoe ze heten, komen we niet te weten, maar we krijgen wel een blik in hun meest intieme en diepste gedachten en gevoelens.

In ‘Hiroshima mon amour’ worden de grote wereldse vraagstukken en de persoonlijke gevoelens en tragedies als vanzelfsprekend aan elkaar gekoppeld. Niet alleen door de poëtische gesprekken tussen hem en haar, maar ook door de vaak poëtische beelden. En ook in die beelden worden tegenstellingen blootgelegd, die dan vervolgens geen tegenstellingen (b)lijken te zijn maar in elkaar overgaan: herinnering en vergetelheid, oorlog en vrede, goed en fout, verstand en gekte, zelfs leven en dood. Als zij spreekt over de Duitse soldaat, haar eerste liefde, spreekt ze als snel in de tweede persoon tegen haar Japanse minnaar, alsof hij de reïncarnatie is van die Duitse soldaat.

Het poëtisch gehalte van ‘Hiroshima mon amour’, vooral dankzij het script van schrijfster Marguerite Duras, brengt het romantische verhaal van een onmogelijke liefde op een hoger plan. Regisseur Resnais en Duras hebben elkaar precies aangevoeld, en laten woord en beeld elkaar voortdurend versterken. Op rustige wijze wordt alles getoond, zelfs als bij de vrouw het melodrama de boventoon voert.

‘Hiroshima mon amour’, toch al meer dan 45 jaar geleden gemaakt, doorstaat met groot gemak de tand des tijds. Inhoud en vorm, woord en beeld, regisseur, scenarist en acteurs: alles overstijgt het Franse New Wave genre waarin de film geworteld is. Daardoor is de film ook nu nog altijd een film die spreekt: zowel wanneer de nadruk ligt op het liefdesverhaal tussen deze personen, als wanneer het accent verschuift naar het grotere geheel.

Wat deze film echter tot een meesterstuk maakt, is dat die twee uitersten eigenlijk voortdurend en met veel gevoel voor poëzie worden samengesmolten tot één geheel.

Daardoor is een ‘Hiroshima mon amour’ een film die het gevoel én het verstand op raadselachtige wijze aanspreekt.

Daniël Brandsema

Waardering: 5

Bioscooprelease: 6 augustus 2015