His Big White Self (2006)

Regie: Nick Broomfield | 92 minuten | documentaire | Met: Nick Broomfield, Eugene Terreblanche

Nick Broomfield is een grote naam in documentaireland. Nadat de Engelse regisseur zijn eerste documentaires in de traditionele cinema verité-stijl had geschoten, veranderde hij eind jaren 80 rigoureus van aanpak. Hij introduceerde een stijl die later door filmers als Michael Moore populair werd gemaakt. Het ging bij deze regisseurs niet alleen meer om het onderwerp van de film, maar ook om het proces van het filmen zelf en de obstakels waarop de filmer stuitte. Dat hield meteen in dat de regisseur een hoofdrol ging spelen in zijn eigen documentaires, een rol die Broomfield met zichtbaar plezier op zich nam.

Broomfields nieuwste productie is een vervolg op ‘The Leader, His Driver and the Driver’s Wife’ uit 1991. In ‘His Big White Self’ gaat de regisseur op zoek naar de voormalige steunpilaren van de Afrikaner Weerstand Beweging (AWB), een partij die een verminkte Swastika als vaandel voert en waarvan de leden zowel qua uiterlijk als ideeën ergens in de 19e eeuw zijn blijven hangen. We zien en horen wat er vanaf 1991 allemaal is gebeurd met de partij en met haar kopstukken.

Het levert een documentaire op die voor een groot deel boeit maar die ook een beetje gemakzuchtig is. Een flink deel wordt gevuld met archiefbeelden, en hoewel die soms indrukwekkend zijn (vooral de bestorming door de AWB van het WTC in Kempton Park waar een bespreking gaande is tussen blanke en zwarte politici) heb je te vaak het idee dat je naar een geschiedenislesje zit te kijken. Veel interessanter zijn de beelden van de voormalige chauffeur van Terreblanche en de gewezen echtgenote van die chauffeur. Uit hun woorden en houding spreekt de berusting van de verliezende partij. Deemoedig, misschien wel opgelucht, houden zij zich in leven met de hoop dat het in het hiernamaals allemaal weer beter gaat worden. Verder proberen zij er maar het beste van te maken, al is het duidelijk dat de pragmatische echtgenote daar beter in slaagt dan de chauffeur.

Helaas zorgt het eind van ‘His Big White Self’ toch nog voor wat ergernis. Terwijl Broomfield het grootste deel van de film buiten beeld blijft, trekt hij in het laatste kwartier alle aandacht naar zich toe. Onder valse voorwendselen weet hij Terreblanche te strikken voor een interview, hoewel de oude leider van de AWB ten tijde van de opnamen niet over politieke zaken mocht praten van justitie. Het resulteert in een vervelende confrontatie, waarbij de spanning kunstmatig wordt opgevoerd. Terreblanche herkent de in hoed en zonnebril vermomde Broomfield niet; hij praat over de poëzie die hij in de gevangenis heeft geschreven en laat zich nauwelijks uit over politiek. Later zien we Terreblanche opnieuw, als hij als predikant een stukje bijbel reciteert (het verhaal Job); een scène die zoveel meerzeggend is dan dat overbodige interview.

Zo is ‘His Big White Self’ een redelijke documentaire geworden, die zonder Broomfields fratsen nog een stuk redelijker had kunnen zijn. Allicht dat de regisseur ooit nog eens gaat beseffen dat zijn onderwerpen een stuk interessanter zijn dan hijzelf. In dat geval zit er misschien nog een meesterwerkje in het vat.

Henny Wouters

Waardering: 3

Bioscooprelease: 2 november 2006