Historias que so existem quando lembradas (2011)

Regie: Júlia Murat | 78 minuten | drama | Acteurs: Lisa Fávero, Sonia Guedes, Ricardo Merkin, Luiz Serra

In het fictieve Braziliaanse dorpje Jotuombo lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Er loopt een spoorlijn, maar die lijkt al decennia niet gebruikt te worden. Een handjevol dorpsbewoners, allemaal de zeventig ruim gepasseerd, wacht gedwee op hun einde. Hun dagen zijn gevuld met routinematige handelingen. Allemaal dragen ze hun steentje bij aan het dagelijks leven. Zo staat Madalena (Sonia Guedes) voor dag en dauw op om brood te maken voor de dorpsbewoners. Als het brood klaar is neemt ze het mee naar Antonio (Luis Serra), die de enige winkel in het dorp runt en met wie ze kibbelt over hoe het brood in de verder lege toonbank te leggen. Daarna drinken ze samen koffie. ’s Middags gaan ze met de andere dorpsbewoners naar de kerk, na de mis brengt Madalena bloemen bij het graf van haar overleden man (tenminste; ze legt het voor de toegangspoort van het kerkhof, omdat deze sinds jaar en dag afgesloten is), eet ze samen met haar ‘buren’ en keert ze terug naar huis. Daar schrijft ze een brief aan haar man, die ze natuurlijk niet meer op kan sturen. Daarna gaat ze slapen.

Elke dag volgt Madalena hetzelfde ritueel. Ook de andere dorpsbewoners leven elke dag volgens hetzelfde patroon. Dan wordt het ritme van het uitgestorven dorp ineens verstoord door de komst van Rita (Lisa Favero), een jonge studente fotografie die het leven in Jotuombo graag wil vastleggen. Aanvankelijk wordt deze wat brutale jongedame met argusogen bekeken. Wie is deze indringer, die zichzelf min of meer bij Madalena uitnodigt? Het kabbelende, routinematige leven van de dorpsbewoners wordt bruut verstoord door de aanwezigheid van Rita. Hoe langer ze blijft, hoe meer ze echter ontdooien. Ze laten haar zelfs foto’s van hen maken. Madalena, die zich altijd erg heeft afgesloten van haar omgeving, ziet in Rita een bondgenote in het door mannen overheerste dorp en lijkt langzaam los te komen.

‘Historias que so existem quando lembradas’ (‘Stories Only Exist When Remembered’, 2011) is de eerste speelfilm van de Braziliaanse Júlia Murat, die verder een documentaire, een short en een video-installatie op haar palmares heeft staan. In eerste instantie oogt de film als een verstilde weergave van de vastgeroeste levens van de bewoners van een spookdorpje (en dat is het natuurlijk ook). Zodra Rita de film binnenstapt, wordt aan deze weergave een laagje dynamiek toegevoegd die een diepere laag geeft aan het geheel. ‘Historias’ is meer dan een verhaal waarin een buitenstaander de ban doorbreekt, er gebeurt ook iets van binnenuit met de personages. Murat gebruikt lange, verstilde en geduldige shots die iets van poëzie hebben. Wanneer we de wereld vanuit Rita’s oogpunt zien, zijn de beelden veel beweeglijker: zo wordt de vitaliteit en levendigheid die zij brengt nog maar weer eens onderstreept. De inwoners van Jotuombo zijn ‘vergeten hoe ze moeten sterven’, ze zijn letterlijk vastgeroest in hun routine. Rita, die in feite alleen maar uit is op mooie foto’s en met haar opmerkelijke collectie camera’s langs de dorpsbewoners trekt om ze op de gevoelige plaat vast te leggen, is één brok tegenstrijdigheid: enerzijds beweert ze in de verkeerde tijd geboren te zijn, anderzijds gaat ze uit haar dak op muziek van Franz Ferdinand. Voor Madalena is ze degene die haar wakker schudt. De bijzondere opbloeiende vriendschap tussen de twee vrouwen vormt dan ook het hart van de film.

Kijken naar ‘Historias’ vereist het nodige geduld. De trage shots (die zich zeker in het eerste half uur regelmatig herhalen) zijn echter geen moment slepend, maar eerder poëtisch. Dat Júlia Murat dat voor elkaar heeft gekregen, is bijzonder knap te noemen. Haar beheersing van de filmtechniek speelt daarbij een cruciale rol. Heel wat scènes zijn plaatjes, bijvoorbeeld een nachtelijke scène tussen de twee hoofdrolspeelsters, waarbij een ouderwetse gaslamp de enige bron van licht is. Maar ook op verhalend vlak is ‘Historias’ verrassend boeiend. Even doorbijten dus, je geduld wordt beloond!

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 14 juni 2012
DVD-release: 18 februari 2014