Hot Country, Cold Winter – Tak erkir, tsurt dzmer (2016)
Regie: David Safarian | 104 minuten | drama | Acteurs: Yana Drouz, Ashot Adamyan, Karen Dzhanibekyan, Hrachya Harutyunyan, Heghine Hovhannisyan, Harutyun Movsisyan, Vigen Stepanyan
Armenië, één van de oudste landen ter wereld, kent een roerige geschiedenis. Over de genocide in 1915 is al veel gezegd en geschreven, maar er is meer. Jarenlang maakte het deel uit van de Sovjet-Unie. De door hoofdzakelijk Armeniërs bevolkte enclave Nagorno-Karabach, gelegen in buurland Azerbeidzjan, is lange tijd onderwerp geweest van conflicten in de regio. Armenië en Azerbeidzjan begonnen in 1988 een oorlog over de enclave, en na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 verhevigde de ruzie alleen maar. De oorlog met Azerbeidzjan veroorzaakte begin jaren negentig een enorme energiecrisis; niet alleen lag de economie op z’n gat, de Armeniërs hadden amper gas en elektriciteit. Zeker in de winter – en reken maar dat het koud kan worden in Armenië! – veroorzaakte dat grote problemen. In die setting speelt de film ‘Hot Country, Cold Winter’ (2016) van de Armeense cineast David Safarian zich af. Hoewel hij al sinds 1975 actief is en vele korte films en documentaires op zijn naam heeft staan, is dit pas zijn tweede speelfilm, en de eerste dateert al van ruim 25 jaar geleden (‘The Lost Paradise’, 1991). ‘Hot Country, Cold Winter’ – een Armeens-Duits-Nederlandse coproductie – is een heel persoonlijk project van Safarian; hij heeft er niet voor niets zo lang aan gewerkt.”Film is een sprookje, de filmmaker is een verhalenverteller”, dat is het motto van de regisseur. In deze film laat hij de strijd die een Armeense familie moet leveren om de kou te lijf te gaan, symbool staan voor de worsteling die het hele land heeft doorstaan, een strijd voor erkenning en tegen onderdrukking van het communistisch bewind. Een ambitieuze opzet, met een zeer persoonlijke touch, die een poëtische en bruisende film als resultaat heeft.
Hoe is het om te leven in een instabiel land, dat gebukt gaat onder een politieke en economische crisis? Nadat Armenië na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie onafhankelijk is geworden, proberen de inwoners van het land er wat van te maken. Maar in de winterse kou en zonder elektriciteit en met amper gas om de huizen te verwarmen is dat niet eenvoudig. Onder deze extreme omstandigheden proberen Katya (Yana Drouz, in het dagelijks leven de echtgenote van de regisseur die tevens meeschreef aan het scenario) en Tigran (Ashot Adamyan), een kunstenaarsechtpaar van middelbare leeftijd, het hoofd boven water te houden. Hun verhaal verandert langzaam maar zeker in dat van de hele gemeenschap; familieleden, vrienden en buren slaan de handen ineen om samen de lokale gasvoorziening op te lappen, zodat ze in elk geval een kans hebben om deze barre winter te kunnen overleven. Via Katya en Tigran leren we een aantal van deze mensen beter kennen; allemaal hebben ze vergelijkbare angsten en dromen, maar ze gaan allemaal net even anders met de situatie om. Daarnaast trakteert Safarian ons op een aantal ontroerende flashbacks, die niet alleen de kijker houvast bieden in hun band met de personages, maar die ook voor de personages zelf een zekere troost bieden. Het zijn bakens van vertrouwdheid, warmte en hoop in het door onzekerheden en bitterkoude sneeuwlandschappen overwoekerde heden.
Hoe troosteloos de situatie ook is, deze film is verre van deprimerend. ‘Hot Country, Cold Winter’ heeft geen standaard plotlijn; Safarian dompelt zijn kijkers onder in een warme deken van flashbacks uit betere tijden, warme herinneringen, poëtische reflecties en levendige dromen van een rooskleurige toekomst. Het zijn de verlangens van niet alleen Katya en Tigran, maar van alle Armeniërs, die onder extreme omstandigheden trachten hun waardigheid en menselijkheid te behouden. De regisseur laat realiteit en fantasie versmelten tot één geheel. Het mooist komt dit tot uiting in de prachtige poppen die Katya maakt en die elk een van hun naasten verpersoonlijkt. Op een zeker moment stelt Tigran: “Wanneer de omstandigheden waaronder mensen moeten leven ondraaglijk worden, laten mensen hun masker nog wel eens vallen.” Alsof het poppen zijn die zijn overgeleverd aan de grillen van de tijd en van het leven. ‘Hot Country, Cold Winter’ is een film vol contrasten: tussen de warmte en de kou, maar ook tussen donker en licht, verleden en heden, hoop en vrees. De onzekerheid van wat de toekomst zal brengen – brengen barre omstandigheden als deze de mensen bij elkaar, of wordt het land er juist door uiteen gescheurd? – ligt altijd op de loer. Dat wordt nog eens onderstreept met het bitterzoete einde, waarin de lente is gearriveerd en de zorgen letterlijk als sneeuw voor de zon verdwijnen; als het straks weer najaar wordt begint alle ellende opnieuw. Safarian heeft ook hier een prachtige metafoor voor: een ogenschijnlijk eindeloze rij mensen die wachten op een toekomst die wellicht net iets té ver weg zal blijken te zijn.
Hopelijk laat David Safarian ons de volgende keer niet weer 25 jaar wachten op zijn nieuwe film; maar het resultaat mag er zijn. ‘Hot Country, Cold Winter’ is een prachtige poëtische vertelling waarin de beslommeringen van een familie symbool staan voor die van en compleet land. Meer dan de moeite waard!
Patricia Smagge
Waardering: 4
Bioscooprelease: 20 september 2018