Housewitz (2021)

Recensie Housewitz CinemagazineRegie: Oeke Hoogendijk | 69 minuten | documentaire

Lous Hoogendijk-de Jong is de moeder van Oeke Hoogendijk, filmmaakster, bekend van onder andere ‘Het nieuwe Rijksmuseum’ (2013) en ‘Mijn Rembrandt’ (2019). Lous, geboren in 1926, heeft de Tweede Wereldoorlog van zeer dichtbij meegemaakt. Door de verschrikkingen van de oorlog – het gezin De Jong werd zwaar getroffen door de Holocaust – liep de jonge vrouw een trauma op dat tot ver in de eenentwintigste eeuw doorwerkt. Lous woont met een kat in een rijtjeshuis. Haar bed staat in de woonkamer, ze heeft alles binnen handbereik. Lous komt niet meer boven en niet meer buiten. Ze heeft een straatfobie, alleen tussen de vier muren van haar huis is ze veilig. Met ‘Housewitz’ schetst dochter Oeke – met opnamen die zo’n vijftien jaar duurden – een warm, liefdevol en eerlijk portret van een moeder uit duizenden.

We leren Lous kennen als ietwat excentrieke, eigenwijze dame, die ondanks haar fobie en daardoor beperkte blik op de wereld heel goed op de hoogte lijkt van alles wat er zich daar afspeelt. Ze is digitaal vaardig. Ze ‘reist’ door diverse landen, door haar obsessie met het tv-programma Die schönste Bahnstrecken en wanneer Oeke haar documentaire eindigt met een bijna hypnotiserend fragment van een trein door een besneeuwd berglandschap, is haar fascinatie met deze beelden goed te begrijpen. Oeke probeert haar moeder wat uit de tent te lokken, er zijn brieven geschreven tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar liggen die? Het is een gevoelig onderwerp; decennia later kan Lous nog niet praten over de gebeurtenissen zonder vol te schieten.

Lous is volkomen bewust van het feit waarom zij onderwerp van haar dochters documentaire is en heeft daar zelf ook een eigen visie op. Ze geeft aanwijzingen, raadt Oeke aan webcams te installeren om haar zo te observeren in haar dagelijkse beslommeringen en het is dan ook net of ze vergeet dat er een camera op haar gericht staat (het ‘kut met peren’ is af en toe niet van de lucht). ‘Housewitz’ is grappig en ontroerend: vooral Lous’ kijk op het leven is mooi; ze geniet zichtbaar van de kleine dingen in het leven. Maar er schuilt ook veel verdriet achter elk fragment: ben je eerst nog ontroerd door haar bijna kinderlijke blijdschap als haar kinderen een echte kerstboom komen plaatsen, lopen de rillingen daarna over je lichaam als je hoort waaróm Lous heeft besloten geen kerst meer zonder boom te vieren.

In een huis waar Marie Kondo haar vingers bij af zou likken leeft Lous haar leven, al jaren. Zelfs toen de pasgeboren Oeke voor haar leven vocht in een ziekenhuis, kwam ze niet buiten. Die bijzondere moeder-kind-relatie komt ook even aan bod, en dat het af en toe nu ook nog schuurt, wordt niet onder het tapijt geveegd. ‘Housewitz’ gaat over een oorlog die een stempel drukt op een bijna volwassen vrouw, die vervolgens weer haar stempel drukt op haar gezin (Oeke’s vader verliet het gezin toen ze drie was) en dat decennialang. Ondanks dat heeft Oeke zelf de teugels strak in de handen – ze maakte haar film af toen haar moeder overleed in 2020. Het aangrijpende ‘Housewitz’ en de markante hoofdpersoon zul je niet snel vergeten.

Monica Meijer

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 5 mei 2022