How to Change the World (2015)

Regie: Jerry Rothwell | 109 minuten | documentaire, avontuur, biografie, geschiedenis

Greenpeace wordt door veel mensen een warm hart toegedragen. Wie meer wil weten over de ontstaansgeschiedenis van deze wereldberoemde iconische milieuorganisatie én de mensen die aan de oorsprong van dit goede doel staan, doet er goed aan ‘How to Change the World’ te kijken. Filmmaker Jerry Rothwell deed maar liefst zeven jaar over het maken van deze film. Hij putte uit talloze archiefbeelden, want de jonge activisten maakten continu foto’s en films van hun acties en bijeenkomsten, en stelde zo een meeslepende, informatieve en krachtige documentaire samen.

Vancouver, begin jaren zeventig. Een groepje jonge mensen neemt het besluit de voorgenomen ondergrondse atoomproef onder het bewind van president Richard Nixon op Amchitka, een eiland bij Alaska, te dwarsbomen. Met een nauwelijks capabele bemanning, maar gewapend met een flinke dosis gezond verstand en rotsvaste overtuiging in hun doel voert boot Phillys Cormack onder leiding van John Cormack naar Amchitka. Ze worden tegengehouden door de Amerikaanse kustwacht en verder varen zou gezien de weersomstandigheden niet verstandig zijn, dus onverrichter zake keren de mannen terug. Eenmaal in Vancouver blijkt dat het niet slagen van hun actie toch een positief gevolg heeft gehad; nieuwszenders hebben hun dappere poging opgepikt en hun stem werd gehoord. De atoomproeven mochten dan wel doorgang hebben gevonden, het was wel duidelijk dat lang niet iedereen er achter stond. Nixons nucleaire programma werd na die laatste test stopgezet.

De mensen van Greenpeace verbreedden al snel hun horizon. Met de komst van Paul Spong werd de focus verlegd naar het redden van walvissen. Een razend spannende reddingsactie, waarbij een Russische walvisjager wordt tegengewerkt door eenvoudige opblaasbare Zodiac bootjes, is te volgen, dankzij de uitstekende documentatie. Een harpoen scheert rakelings langs de hoofden van Bob Hunter en Paul Watson in dat bootje, en een walvis wordt gedood. De beelden van het bloed dat met honderden liters tegelijk uit de laadruimte van het schip stroomt, zijn misselijkmakend, maar het feit dat een pod van acht walvissen door de heldhaftige actie van Greenpeace gered voelt goed. 

De documentaire is onderverdeeld in hoofdstukken, met elk een regel die nageleefd moet worden als je de wereld wilt veranderen. Één daarvan is ‘Fear Success’, en het wordt erg duidelijk waarom je bang moet zijn voor succes. ‘How to Change the World’ vertelt namelijk niet alleen over de heldhaftige daden van de beginjaren, er wordt de kijker ook een blik gegund in de strubbelingen die ontstonden onder de oprichters. In een grap op de website van Greenpeace wordt duidelijk gemaakt dat je een willekeurige bar in Vancouver binnen kunt stappen, en dan naast iemand kan gaan zitten die zal beweren dat hij één van de oprichters van Greenpeace is. Dat geeft al aan dat Greenpeace organisatorisch niet sterk was in de beginjaren. Talrijke andere kleine initiatieven ontstonden door de hele wereld en iedereen was vrij om de naam en het beeldmerk Greenpeace te gebruiken en zo geld in te zamelen voor hun missie. Ook de wijze waarop actie gevoerd moest worden zorgde voor botsingen binnen de gelederen. Een schrijnend voorbeeld daarvan is de strijd tussen Paul Watson en Bob Hunter, toen ze in Newfoundland de gruwelijke slachting van babyzeehonden wilden stoppen. Watson wilde hun vacht met groene verf bestrijken, maar Bob Hunter besloot de slacht niet zozeer te voorkomen, maar slechts te documenteren. Dat hij zich later als eerste voor het schip plaatste, met gevaar voor eigen leven, bracht de twee vrienden weer nader tot elkaar. Na Watsons vertrek uit Greenpeace richtte hij Sea Shepherd Conservation Society op. Ook het feit dat mede-oprichter Patrick Moore zich later distantieerde van de organisatie wordt niet verzwegen.

De veelomvattende documentaire bestaat uit een prettige mix van chronologisch gesorteerde archiefbeelden en boeiende interviews met kleurrijke figuren. Daarnaast is de voice over van Barry Pepper die voorleest uit de aantekeningen van de, helaas in 2005 overleden, maar op beelden uiterst charismatisch overkomende Bob Hunter een waardevolle aanwinst. ‘How to Change the World’ is een fascinerende film, die niet alleen met uniek beeldmateriaal een prachtig tijdsbeeld geeft van de milieubeweging, maar ook inzicht geeft in de psyche van de mens met al haar motivaties, doelstellingen, successen en mislukkingen. Niet te missen.

Monica Meijer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 22 oktober 2015
DVD-release: 1 maart 2016