Human (2015)

Regie: Yann Arthus-Bertrand | 192 minuten | documentaire

Regisseur Yann Arthus-Bertrand (“Planet Ocean”) heeft drie jaar lang verhalen verzameld van verscheidene mannen en vrouwen uit diverse landen over de gehele wereld. Hieruit is  ‘Human’ ontstaan. ‘Human’ is een ontroerende documentaire die je in ruim drie uur speeltijd meeneemt naar verschillende facetten van mens zijn. Dit gebeurt door middel van onderwerpen die voor de filmcamera ter sprake worden gebracht door uiteenlopende mensen; van jong tot oud, met verschillende achtergronden in cultuur en maatschappelijke status. Maar wat ze met elkaar gemeen hebben, is dat ze elk met hun verhaal een kleurrijke bijdrage leveren aan deze documentaire. Zo komen onder andere thema’s als oorlog, liefde, geluk, familie, dood en de zin van het leven aan bod.

‘Human’ start krachtig, zonder geluid: een doof persoon wordt geïntroduceerd met zijn verhaal. Vervolgens gaat het over naar het échte begin van de documentaire, weer stilte en je ziet hoe een karavaan over een woestijnrand trekt. Dan zie je weer portretbeelden en zie je twee nieuwe mensen die je aankijken. Heel langzaam en subtiel zwelt de muziek steeds meer aan. Net als je denkt dat de man die je voor je ziet toch stiekem maar een foto is, komt er een glimlach tevoorschijn. Je ziet goed de emoties van alle geïnterviewde mensen: hun blikken zijn veelal recht in de camera gericht. Door de gekozen interviewstijl lijkt het net alsof ze aan jou hun verhaal toevertrouwen.

Zo vertelt een man over zijn stiefvader die hem in zijn jeugd sloeg. Door deze opvoeding kreeg de man een verkeerd beeld van de liefde; dat liefde pijn hoorde te doen. “Ik deed iedereen pijn van wie ik hield. Pas in de gevangenis begreep ik dat het niet zo moest”. Zonder alles te verklappen, zie je in korte tijd een op het oog harde man veranderen in een iemand die niet bang is zijn pure, rauwe emoties te tonen. Dat hulp ook uit een heel onverwachte hoek kan komen, bewijst het verhaal van een Joodse vrouw die haar leven te danken heeft aan een Duitse SS-officier.  De verbondenheid van mensen wordt ook getoond door beelden van het beroemde Spaanse Casteller Festival in Tarragona dat elke twee jaar plaatsvindt. Hierbij bouwen de deelnemers met elkaar een toren van mensen; een Castell. Deze traditie is in de achttiende eeuw nabij Tarragona ontstaan.

De problematiek van Israël en Palestina komt ook ter sprake. Het is mooi hoe de maker hiervoor de de schrijnende verhalen van een Israëlische en een Palestijnse man gebruikt. Beiden hebben dezelfde visie door hun verlies. De regisseur brengt dit heel krachtig in beeld door deze twee mensen pal achter elkaar te monteren. Een Amerikaanse soldaat deelt zijn verkregen inzicht met je waardoor hij geen wraak meer wilde nemen voor de dood van een kompaan. Een vrouw uit Bangladesh die werkzaam is voor een kledingfabriek laat haar ontreddering zien voor de camera.  Armoede komt ook aan de orde.  Zo richt een vrouw die zich met boosheid naar de wereldleiders dat zij en haar familie verhongeren en nauwelijks onderdak hebben terwijl de wereldleiders in weelde leven. Ook zie je een rijk persoon die ondanks alles niet gelukkig is. Want wat hij graag het allerliefste wil, is niet krijgen via geld. En zo zie je onder andere in ‘Human’ ook het perspectief van een Aboriginal waarom in zijn taal de woorden ‘bedankt’ of ‘alsjeblieft’ niet voorkomen.

De achtergrond is neutraal zwart bij alle mensen die je voorbij ziet komen in ‘Human’. Dit zorgt ervoor dat elk persoon uitstekend naar voren komt, een ieder heeft genoeg kleur van zichzelf, ofwel in het gezicht, of in het karakter. Het geeft een mooi contrast ook van de landschappen en de andere beelden die de regisseur tussendoor gebruikt om van het ene thema naar het andere te gaan. Bijzonder is ook dat Yann Arthus-Bertrand niet alleen de persoon die aan het vertellen is alsmaar in beeld brengt, maar tussendoor ook andere personen met hun gelaatsuitdrukkingen toont die bij het thema passen.

Het is te zien dat Arthus-Bertrand goed beslagen ten ijs komt om zo’n complex onderwerp aan de man te brengen.  Doordat hij een constant ritme in de documentaire heeft ingebouwd door de interviews af te wisselen met beeldfragmenten ondersteund met achtergrondmuziek, weet de regisseur je als kijker bij de les te houden en sluimer je niet in. De beelden waarmee de interviews worden afgewisseld, zijn niet lukraak gekozen. Je hoeft geen filmfanaat te zijn om te herkennen dat Arthus-Bertrand deze met zorg heeft uitgezocht. De fragmenten sluiten feilloos aan bij de thema’s en de muziek geeft net dat beetje extra voor de juiste sfeer. Zo volgt er na het bespreken van het thema oorlog een fragment waarin je natuurgeweld ziet en bombastische klassieke muziek. De beeldfragmenten door de gehele documentaire heen zijn op zichzelf te zien als losstaande kunstwerkjes, als je een beeld zou ‘bevriezen’ heb je echt een prachtig stilleven dat je zou kunnen ophangen. De manier waarop de regisseur het in beeld brengt werkt leuk vervreemdend, want veelal weer je eerst niet goed wat je eigenlijk precies ziet en dat wordt langzaam aan meer prijsgegeven.

Documentairemaker Arthus-Bertrand bereikt ruimschoots zijn doel om te laten zien wat menselijkheid in houdt. Wat een moeilijk karwei zal het zijn geweest voor de de documentairemaker om maar een paar verhalen uit te kiezen uit zoveel materiaal. ‘Human’ verveelt geen minuut. De documentaire geeft je een lach, een traan, ontroering, verwondering of ongeloof of woede. Het is een kleurrijk, tijdloos naslagwerk geworden dat een prachtig algemeen beeld geeft van de verschillende mensen op onze aarde.

Ans Wijngaarden

Waardering: 5

Bioscooprelease: 26 november 2015
VOD-release: 14 januari 2016
DVD- en blu-ray-release: 14 januari 2016