I Am Ali (2014)

Regie: Clare Lewins | 111 minuten | documentaire, biografie, sport | Met: Muhammad Ali, Hana Ali, Maryum Ali, Muhammad Ali Jnr., Ramahan Ali, Jim Brown, Carl Fischer, George Foreman, Marvis Frazier, Ken Jones, Tom Jones, Gene Kilroy, George Lois, Verónica Porche Ali, Norman Towns, Mike Tyson

We schrijven 1979 als Muhammad Ali – inmiddels 37 jaar – voor de tweede keer met pensioen gaat. Nog datzelfde jaar maakt hij plannen voor een comeback, wat tot grote onrust leidt bij Hana, een van zijn zeven (!) dochters. ‘Je moet niet meer vechten, papa… je wordt te oud!’. Het is een van de vele persoonlijke anekdotes in de documentaire ‘I Am Ali’ (2014) van de relatief onervaren filmmaakster Clare Lewins. Over het leven van de illustere bokslegende zijn al meerdere documentaires en speelfilms gemaakt, maar Lewins vond een invalshoek die altijd onderbelicht is gebleven. Waar in andere films een prominente plaats is ingeruimd voor de strijdbare Ali – tijdens zijn bokswedstrijden, maar ook in zijn rol als politiek activist – toont ‘I Am Ali’ de in 1942 als Cassius Clay geboren sportheld juist van zijn meest kwetsbare kant: als vader, partner en vriend. Ze kreeg exclusieve toegang tot beeld- en geluidsmateriaal uit de privécollectie van de familie Ali en verwerkte dat in haar documentaire. Dat werpt een heel nieuw licht op de man die rond de millenniumwisseling door het toonaangevende magazine ‘Sports Illustrated’ werd uitgeroepen tot ‘Sportman van de Eeuw’.

Tegen de zin van zijn dochter ging Ali nog twee jaar door met boksen; hij hing zijn handschoenen pas eind 1981 definitief aan de wilgen. Rond diezelfde tijd werd ook de ziekte van Parkinson bij hem geconstateerd. En hoewel de beelden van een zichtbaar verzwakte Ali die in 1996 het Olympisch vuur in Atlanta ontsteekt velen nog vers op het netvlies staan, heeft zijn indrukwekkende carrière nog geen sprankje van zijn glans verloren. Zijn palmares – hij bokste 61 profwedstrijden en verloor er slechts vijf – staat nog altijd als een huis en dan heeft hij ook nog eens een persoonlijkheid waar je u tegen zegt. Zijn haast poëtische uitspraken, zijn onverzettelijkheid en overtuigende principes; het is Ali ten voeten uit. Al die zaken maken ‘I Am Ali’, waarin we de andere kant zien van de boksheld, interessant kijkvoer voor de liefhebber van (sport)documentaires. Bijzondere familietafereeltjes, herinneringen en anekdotes van mensen die dichtbij hem staan. We horen (en zien zo af en toe) een man die ver af staat van de standvastige dienstweigeraar (voor wie het niet weet of vergeten is; Ali weigerde in de jaren zestig, ten tijden van de Vietnamoorlog, zijn militaire dienstplicht, wat hem zowel lof als kritiek opleverde; bovendien mocht hij enige tijd geen wedstrijden op Amerikaanse bodem vechten en werd hem in 1967 zijn wereldtitel ontnomen) en het meest prominente lid van de controversiële beweging Nation of Islam.

Nee, de Ali in deze film is warm, hartelijk en vol liefde voor de mensen om hem heen. En dan met name voor zijn kinderen (hij kreeg er elf in totaal, waarvan twee buitenechtelijk). Anderen die aan het woord komen zijn zakelijk manager Gene Kilroy, American Football-legende Jim Brown, fotograaf Carl Fisher en ene Russ Routledge, een Brit die zichzelf omschrijft als ‘Ali’s grootste fan’ en wiens persoonlijke camerabeelden perfect aansluiten bij de Ali die regisseur Lewins hier wil tonen. En dat is niet per se een chronologisch en compleet verhaal over het leven en de carrière van de grote sportheld Muhammad Ali, maar eerder een intiem en warm portret van een man die meerdere persoonlijkheden in zichzelf vereeuwigd. En alleen al vanwege het feit dat Lewins een andere kant van de grote man laat zien dan we gewend zijn te zien, geeft ‘I Am Ali’ zijn bestaansrecht.

Patricia Smagge

‘I Am Ali’ verschijnt woensdag 5 november 2014 op DVD.