I, Daniel Blake (2016)
Regie: Ken Loach | 97 minuten | drama | Acteurs: Dave Johns, Hayley Squires, Sharon Percy, Briana Shann, Dylan McKiernan
De film ‘Ladri di biciclette’ (1948) van Vittorio De Sica had een enorme invloed op het leven en de carrière van filmmaker Ken Loach. De Brit zou er in een interview uit 2010 aan refereren door te zeggen dat het die film was ‘die me deed realiseren dat film kon gaan over doodgewone mensen en hun dilemma’s. Dit was geen film over sterren, rijke mensen of absurde avonturen, maar over mensen zoals jij en ik’. Toen Loach in de jaren zestig zelf films begon te maken, was direct duidelijk dat hij voortborduurde op ‘Ladri di biciclette’ (naast ‘The Battle of Algiers’ (1966) van Gillo Pontecorvo en Milos Formans ‘Loves of a Blonde’ uit 1965, de twee andere films die onmiskenbaar invloed hebben gehad op Loach). In de vijftig jaar die inmiddels verstreken zijn, is zijn sociaal-realistische inslag onveranderd gebleven. Hoewel al vaker gespeculeerd is op het pensioen van de inmiddels tachtigjarige Engelsman, won hij afgelopen voorjaar ‘gewoon’ zijn tweede Gouden Palm op het filmfestival van Cannes, voor zijn film ‘I, Daniel Blake’ (2016), een sociaal drama over een arbeidsongeschikte weduwnaar die dreigt te verzuipen in de onpersoonlijkheid van de bureaucratie en zich vervolgens ontfermt over een alleenstaande bijstandsmoeder.
De strijd van de kleine man tegen de gevestigde orde; Ken Loach is er een meester in om die op realistische wijze in beeld te brengen. Hij werkt zelden met bekende acteurs, wat zijn films alleen maar meer werkelijkheidsgetrouw maken. Daniel Blake (Dave Johns) is een doodgoeie kerel van rond de zestig die zijn hele leven hard heeft gewerkt. Na het overlijden van zijn vrouw en – wellicht als gevolg daarvan – een zware hartaanval heeft hij van zijn arts te horen gekregen dat hij, in elk geval voorlopig, niet mag werken. Het kost hem echter veel moeite om een arbeidsongeschiktheidsuitkering te krijgen. Bij de sociale dienst houden ze strak vast aan de procedures en enig begrip voor zijn persoonlijke situatie krijgt hij niet. Hij wordt verwezen naar de website, waar hij een formulier moet invullen. Maar als digibeet begrijpt Daniel er weinig van en wordt hij aan zijn lot overgelaten. Tijdens zijn zoveelste bezoek aan de sociale dienst ontmoet hij Katie (Hayley Squires), een alleenstaande moeder van twee kinderen die tegen dezelfde hordes aanloopt als hij. De twee hebben een klik en Daniel besluit haar te helpen bij het opknappen van haar woning en de zorg voor haar kinderen. Hoewel ze steun vinden bij elkaar, wordt de situatie steeds nijpender, en een kat in het nauw maakt rare sprongen.
‘I, Daniel Blake’ legt de vinger nog maar eens op de zere plek. Zowel Daniel als Katie zijn mensen die wel wíllen werken, maar door de bureaucratie tegengehouden worden. Bovendien is er bijna geen werk, wat de situatie nog complexer maakt. Daniel en Katie staan symbool voor honderdduizenden andere mensen die in vergelijkbare situaties beland zijn en daar met geen mogelijkheid uitkomen, hoe hard ze ook hun best doen. Het is schrijnend om te zien hoe ver bijvoorbeeld Katie gaat; ze verwaarloost zichzelf (zolang haar kinderen maar te eten en te drinken hebben), met uiteindelijk de ultieme vernedering tot gevolg. Daniel weet zijn waardigheid te behouden, maar ook voor hem wordt het steeds moeilijker het hoofd boven water te houden; bovendien is hij begaan met Katies lot. En zijn gezondheid staat op het spel. In visueel opzicht is ‘I, Daniel Blake’ weinig spectaculair, maar in humaan opzicht slaat de film de spijker op zijn kop. De manier waarop ze bij elkaar het medeleven en de warmte vinden die de maatschappij ze onthoudt, is hartverwarmend.
Natuurlijk is dit een politiek pamflet, dat zal ook Ken Loach zelf niet ontkennen. Bij de wereldpremière van zijn film zei hij: “Er zit een opzettelijke wreedheid in de wijze waarop we tegenwoordig leven. Tegen de meest kwetsbare mensen wordt gezegd dat ze zelf schuldig zijn aan hun armoede, dat het hun eigen schuld is dat ze geen werk hebben.” Zijn statement treft doel, want zelfs de meest rechtse en conservatieve liberaal zal niet onberoerd blijven na het zien van ‘I, Daniel Blake’. Laten we hopen dat Ken Loach, ondanks zijn hoge leeftijd, nog even doorgaat met het maken van films!
Patricia Smagge
Waardering: 4
Bioscooprelease: 24 november 2016
VOD-release: 3 maart 2017
DVD- en blu-ray-release: 3 maart 2017