I pugni in tasca (1965)

Recensie I pugni in tasca CinemagazineRegie: Marco Bellocchio | 105 minuten | drama | Acteurs: Lou Castel, Paola Pitagora, Marino Masé, Liliana Gerace, Pier Luigi Troglio, Jeannie McNeill, Irene Agnelli, Celestina Bellocchio, stefania Troglio, Gianni Schicchi, Alfredo Filippazzi, Gianfranco Cella, Lella Bertante, Sandra Bergamini, Mauro Martini

Mario Bellocchio’s debuut ’I pugni in tasca’ (1965) is uit het stof gehaald en heeft een digitale opknapbeurt gekregen. Dat is goed nieuws, want deze film behoort tot de top van de Italiaanse cinema. En dat zegt wat, want die top is dichtbevolkt met een groot aantal meesterwerken van de hand van grootheden als De Sica, Rossellini, Antonioni, Fellini, Pasolini, Bertolucci, enzovoorts. Toch in vergelijking met bijvoorbeeld een willekeurige Fellini dringt die indruk je niet direct op bij het zien van ‘I pugni in tasca’. Hier geen reusachtig Christus beeld dat hangend aan een helikopter door de lucht zweeft, geen magistrale mise-en-scènes, of een trits bekende sterren. Nee, Bellocchio houdt het klein en overzichtelijk: een huis, een familie en een levensgroot drama dat onderkoeld wordt opgediend.

‘I pugni in tasca’ is dan ook een homemade movie, de jonge Bellocchio financierde de film met geld van familieleden en filmde alles met de hulp van vrienden van de filmacademie in zijn eigen familievilla en omgeving. Begrijpelijk dus dat de film het niet heeft van grote gebaren, maar waar hij wel in uitblinkt is in spel, regie én een overrompelend verhaal.

De film draait rondom Alessandro, een door verveling en uitzichtloosheid gedeprimeerde jongeman die besluit zijn oudere broer te helpen door zichzelf en de rest van zijn familie om het leven te brengen. Zijn moeder is blind, zijn jongste broer is verstandelijk gehandicapt en lijdt aan epilepsie, net zoals zijn zus en hijzelf. Alleen de oudste broer, Augusto, is gezond en lijkt zijn zaakjes op orde te hebben: hij heeft een baan, een vriendin, een auto en vrienden. Zijn geld gaat op aan de verzorging van zijn moeder en de rest van zijn gemankeerde familie, zodat er geen ruimte is, tenminste zo lijkt het, om met zijn vriendin een gezin te stichten. Of Augusto echt zo een haast heeft om zich te committeren is maar de vraag, hij houdt zijn vriendin aan het lijntje en bezoekt ondertussen een prostituee, in de avonden vermaakt hij zich samen met zijn vrienden met het schieten op muizen. Ondertussen houden Alessandro en zus Giulia zich als zombies op in de beklemmende kinderkamers van het ouderlijk huis, staren onophoudelijk in spiegels; aan de muren hangen foto’s van sterren zoals Marlon Brando, en Alessandro oefent zijn gebaren alsof hijzelf een acteur is.

Alessandro, zo schrijft hij in een afscheidsbrief, wil zijn moeder, zus en broertje van een klif te rijden teneinde broer Augusto de ruimte geven om onbekommerd te kunnen leven. Daar slaagt hij niet direct in, maar in stappen weet hij zijn doel bijna helemaal te bereiken. Augusto en Giulia hebben er weinig moeite mee wanneer Alessandro hun moeder van een klif duwt. In plaats van afschuw en verdriet te voelen, vinden ze het wel prima. Tussen Giulia en Alessandro is zelfs een latente seksuele spanning merkbaar, die culmineert in een zoenpartij even nadat Alessandro hun gehandicapte broer in bad heeft verdronken.

Het is precies dit ontaard narcisme en nihilisme, én de geloofwaardigheid ervan, die de film zo overdonderend maken. Dat Bellocchio schopt tegen hypocriete burgerlijke waarden en de moraal van de Katholieke Kerk in het bijzonder ligt er dik bovenop, zo heeft de blinde moeder een kast vol met het Katholiek magazine Pro Familia waarin het gezin als bouwsteen van de samenleving wordt voorgesteld. Ondanks de grimmige thematiek is ‘I pugni in tasca’ geen zware film, de toon is soms beklemmend maar vaak ook luchtig, humoristisch zelfs, en het spel van Lou Castel (Alessandro) en Paola Pitagora (Giulia) is meeslepend. Tel daarbij op dat de muziek is verzorgd door Ennio Morricone en je hebt een meesterwerk waarmee Bellocchio zich moeiteloos kan meten met dat eerder genoemde rijtje grootheden van de Italiaanse cinema.

Alberto Ciaccio

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 29 december 2016
DVD-release: 18 april 2017