Identificazione di una donna (1982)
Regie: Michelangelo Antonioni | 128 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Tomas Milian, Daniela Silverio, Christine Boisson, Lara Wendel, Veronica Lazar, Enrica Fico Antonioni, Sandra Monteleoni, Marcel Bozzuffi, Gianpaolo Saccarola, Arianna De Rosa, Alessandro Ruspoli, Carlos Alberto Valles, Sergio Tardioli, Itaco Nardulli, Paola Dominguín, Pier Francesco Aiello, Giada Gerini, Luisa Della Noce, Maria Stefania D’Amario
Michelangelo Antonioni (1912-2007) was een meester in het kadreren van films. Dialoog en plot is in zijn werk ondergeschikt aan het creëren van een tijdsbeeld met zorgvuldig uitgedachte en bijzonder gedetailleerde settings. De omgeving waarin zijn personages zich verplaatsen krijgen altijd extra aandacht en zorg. Elk geluidje, al het lichtschijnsel en elke beweging heeft een betekenis. Door het ontbreken van een duidelijke verhaallijn staat Antonioni’s werk te boek als ondoorgrondelijk en ongrijpbaar. Wie zich laat meeslepen door zijn weelderige beeldkunst en zichzelf openstelt voor de diepere betekenis van zijn werk, wordt echter beloond. Zijn drieluik over vervreemding (‘L’avventura’ uit 1960, ‘La notte’ uit 1961 en ‘L’eclisse’ uit 1962) bevestigde zijn naam als absolute meester van de cinema. In de jaren zeventig en tachtig werd het allemaal wat minder, zeker nadat Antonioni in 1985 een beroerte kreeg en zijn spraakvermogen kwijtraakte. Hij bleef echter films maken, zelfs tot enkele jaren voor zijn dood in 2007.
‘Identificazione di una donna’ (1982) haalt niet het niveau van Antonioni’s meesterwerken uit de jaren zestig. De film draait naar de zoektocht van een gedesillusioneerde filmmaker naar zichzelf en naar de liefde. Deze Niccolò (Tomas Milian) is nog niet zo lang geleden aan de kant gezet door zijn vrouw. Om de aandacht af te leiden stort hij zich op zijn werk, maar de verhalen komen hem niet aangewaaid: hij zit in een persoonlijke impasse. Terwijl hij inspiratie zoekt voor het centrale vrouwelijke personage in zijn volgende film, stort hij zich in de realiteit op een tweetal liefdesrelaties met onafhankelijke, eigentijdse en besluitvaardige vrouwen. De eerste, Maria Vittoria – ‘Mavi’ voor intimi, gespeeld door Daniela Silverio – is een grillige, seksueel gefrustreerde jonge aristocrate. Een normale relatie met haar is voor Niccolò echter onmogelijk, omdat zij zich – behalve in bed – nooit volledig aan hem overgeeft. Van de ene op de andere dag verdwijnt Mavi uit zijn leven. In zijn zoektocht naar haar loopt hij actrice Ida (Christine Boisson) tegen het lijf, met wie hij besluit het opnieuw te proberen. Ze helpt hem zelfs Mavi op te sporen. Maar als zij hem een onthulling doet die niet past in zijn ideaalbeeld, wordt het hem te heet onder de voeten.
In meerdere opzichten is ‘Identificazione di una donna’ een terugkeer voor Antonioni. Het was letterlijk zijn comeback, nadat hij sinds ‘Professione: reporter’ uit 1975 (met Jack Nicholson in de hoofdrol) geen speelfilms meer had gemaakt. Bovendien keert hij met deze film terug naar het thema dat hem in de jaren zestig zoveel successen opleverde: de ongrijpbaarheid en mystiek van de relatie tussen man en vrouw. Dat betekent ook een hernieuwde kennismaking met doodlopende verhoudingen en ondefinieerbare emoties, die lastig te duiden zijn. In zijn meesterwerken uit de jaren zestig was dit eveneens het geval, maar was de visuele overtuigingskracht zo sterk dat je je als kijker vanzelf mee liet slepen. ‘Identificazione di una donna’ is opnieuw schitterend gefilmd (fotograaf van dienst is de getalenteerde Carlo DiPalma), maar mist de glans van bijvoorbeeld ‘L’avventura’. Het is allemaal wat traditioneler en conventioneler, het verrassende is er vanaf. Antonioni wilde zijn films altijd modelleren naar de tijd waarin ze gemaakt zijn en daar is hij ook nu weer in geslaagd. Maar ‘Identificazione die una donna’ is wel héél erg jaren tachtig. De kleuren zijn eerder wazig pastel dan warm en levendig. De regisseur trakteert ons bovendien op een mist, die de vage emoties van zijn personages nog meer eens extra moeten benadrukken.
Waar ‘Idenficazione’ ook tekortschiet ten opzichte van zijn illustere voorgangers, is het acteerwerk. Met Tomas Milian heeft Antonioni een vrij kleurloze hoofdrolspeler. Als kijker loop je niet warm voor zijn wel en wee. Sterker nog; het kan je eigenlijk niks schelen in welke emotionele wirwar hij zichzelf genesteld heeft. Een innemender hoofdfiguur had al een hoop gescheeld. Silverio en Boisson brengen het er iets beter van af. Hun personages zijn namelijk een stuk levendiger – een stuk grijpbaarder ook – dan Niccolò. Maar ze spelen tweede viool. Wat niet helpt is dat de acteurs zouteloze dialogen voor de kiezen krijgen. Het typeert doorgaans wel een Antonioni-film, maar meestal haalt hij op andere vlakken zo’n onnoemelijk hoog niveau dat zaken als plot, dialogen en acteerwerk tegen de achtergrond wegvallen. Bij ‘Identificazione’ is dat jammer genoeg niet het geval.
Antonioni was in 1982 over zijn artistieke hoogtepunt heen, zoveel is duidelijk. Je mag ook niet verwachten dat iemand zijn hele leven meesterwerken kan blijven maken, ook niet van een geweldig regisseur als Antonioni. ‘Identificazione di una donna’ schiet op alle vlakken tekort ten opzichte van zijn klassiekers uit de jaren zestig. Voor de doorgewinterde Antonioni-fan zal ook deze film nog voldoende aanknopingspunten hebben, want het is onmiskenbaar een Antonioni. Wie minder ingewijd is in zijn werk kan deze ongrijpbare, trage en enigszins kleurloze film beter links laten liggen. Zij kunnen zich beter storten op ‘Blowup’ (1966), een film die zich heel wat beter laat duiden – en dat wil wat zeggen bij Antonioni! – dan deze.
Patricia Smagge
Waardering: 4
Bioscooprelease: 6 januari 1983