Igby Goes Down (2002)
Regie: Burr Steers | 97 minuten | drama, komedie | Acteurs: Kieran Culkin, Claire Danes, Jeff Goldblum, Jared Harris, Amanda Peet, Ryan Phillippe, Bill Pullman, Susan Sarandon, Rory Culkin, Peter Anthony Tambakis, Bill Irwin, Kathleen Gati, Gannon Forrester, Celia Weston, Elizabeth Jagger
‘Als je het echt allemaal wilt horen, dan wil je waarschijnlijk eerst weten waar ik geboren ben en wat een waardeloze jeugd ik heb gehad en wat mijn ouders allemaal gedaan hebben voordat ze mij kregen en meer van dat soort sentimentele gelul, maar eerlijk gezegd heb ik geen zin om het daarover te hebben.’
Dit is de openingszin van het controversiële – want behoorlijk expliciete – boek ‘The Catcher in the Rye’ van J.D. Salinger uit 1951. Hoofdpersoon Holden Caulfield is een zestienjarige, kritische en depressieve jongen uit New York die erg in de knoop zit met zichzelf. Het boek volgt zijn zoektocht naar zichzelf, een thuis en een manier om gelukkig te worden. Holden probeert zichzelf door zijn cynisme te beschermen tegen de ingewikkelde, moeilijke wereld van de volwassenen. Salinger liet voor zijn dood wettelijk vastleggen dat zijn roman niet mocht worden verfilmd nadat Hollywood zijn verhaal ‘Uncle Wiggily In Connecticut’ schaamteloos verbasterde tot ‘My Foolish Heart’. Een filmversie van ‘The Catcher in the Rye’ zal er dus nooit komen, maar ‘Igby Goes Down’ komt aardig in de buurt.
De zeventienjarige Igby Slocumb (Kieran Culkin) is de jongste telg uit een steenrijke New Yorkse familie. Maar geld maakt absoluut niet gelukkig, dat wordt in deze familie maar weer eens bewezen. Zijn moeder Mimi (Susan Sarandon) is een aan medicijnen verslaafde neuroot, zijn vader Jason (Bill Pullman) werd noodgedwongen opgenomen in een psychiatrische kliniek en zijn broer Oliver (Ryan Phillippe) is een brallerige, conservatieve wijsneus. Igby zelf is een onhandelbare rebel die van de ene naar de andere school wordt getrapt. Wanneer dat voor de zoveelste keer gebeurt, besluit Igby weg te lopen en bij zijn gesjeesde stiefvader D.H. Banes (Jeff Goldblum) in te trekken. Daar leert hij kunstenares Rachel (Amanda Peet) kennen, de heroïnespuitende maîtresse van D.H. Zij laat hem kennis maken met de liefde, maar Igby is haar gedrogeerde levensstijl al snel zat. Dan loopt hij Sookie (Claire Danes) tegen het lijf, een meisje dat een paar jaar ouder is dan hij zelf en in wie hij een soulmate gevonden denkt te hebben. Als Oliver hem echter achterhaalt en hem probeert over te halen weer naar school te gaan, wordt duidelijk dat Igby niet eeuwig op de vlucht kan blijven gaan. Zeker niet als hij verneemt dat zijn moeder niet lang meer te leven heeft…
Misschien ken je Burr Steers nog als Roger (Flock of Seagulls) uit ‘Pulp Fiction’ (1994) of als Van uit ‘The Last Days of Disco’ (1998). Hij besloot het acteren te laten voor wat het was en zich op regisseren te storten. ‘Igby Goes Down’ is zijn eerste speelfilm. Bovendien schreef Steers ook het scenario, waarbij hij zich onmiskenbaar liet inspireren door ‘The Catcher in the Rye’. Net als Holden Caulfield schopt Igby Slocumb hard aan tegen de hypocriete wereld van de volwassenen. Het cynisme dat ‘The Catcher in the Rye’ zo kenmerkt is ook in ‘Igby Goes Down’ alom vertegenwoordigd. De film heeft aanvankelijk wat moeite om op gang te komen, maar zodra dat zo ver is kun je genieten van een heerlijke zwarte komedie in de stijl van ‘American Beauty’, ‘The Royal Tennenbaums’ en ‘Rushmore’. De dialogen zijn op het scherpst van de snede en veelal doordrenkt met intelligente humor, wat prettige afleiding biedt van de serieuze thema’s die worden aangesneden. Steers heeft bovendien een bonte verzameling aan personages in de film gestopt, die stuk voor stuk zeer intrigerend zijn.
Ster van de film is Kieran Culkin, de jongere en meer getalenteerde broer van Macauley (‘Home Alone’). Met sterke rollen in ‘The Mighty’, ‘The Cider House Rules’ en ‘The Dangerous Lives of Altar Boys’ heeft Kieran zijn oudere broer op alle fronten ingehaald. In ‘Igby Goes Down’ speelt hij zijn eerste hoofdrol en hij slaagt daarin met vlag en wimpel. Het complexe karakter van Igby – achter de façade van dat vervelende etterbakje schuilt een gekwetst kind dat verlangt naar een beetje liefde van zijn ouders – brengt hij vol overtuiging. Overigens speelt de nóg jongere Rory Culkin een rolletje als Igby op tienjarige leeftijd. Ook de rest van de cast geeft de film kleur. Jeff Goldblum is op zijn best als D.H. Barnes. Heel subtiel laat hij zien dat achter alle flair en charme van deze zakenman eigenlijk een heel duistere man schuil gaat. Susan Sarandon is vrijwel altijd goed maar wellicht wat over the top als de egocentrische en vileine moeder Mimi en Ryan Phillippe is geknipt voor de rol van de arrogante en snobistische student. Peet, Danes en Pullman halen eveneens een behoorlijk niveau.
‘Igby Goes Down’ is een van de betere coming-of-age films van de 21e eeuw. Waarschijnlijk zal de zwartgallige humor, zoals die ook te vinden is in genregenoten ‘The Royal Tenenbaums’ en ‘Rushmore’ van regisseur Wes Anderson, niet iedere filmliefhebber aanspreken. ‘Igby Goes Down’ is dan ook niet echt geschikt voor het mainstream publiek. Liefhebbers van ‘The Catcher in the Rye’ en het oeuvre van Wes Anderson zullen echter genieten van deze film, die prima in elkaar steekt en waarin uitstekend wordt geacteerd.
Patricia Smagge
Waardering: 4
Bioscooprelease: 21 augustus 2003