Iklimler – Climates (2006)

Regie: Nuri Bilge Ceylan | 101 minuten | drama | Acteurs: Ebru Ceylan, Nuri Bilge Ceylan, Nazan Kirilmis, Mehmet Eryilmaz, Arif Asçi, Can Ozbatur, Ufuk Bayraktar, Fatma Ceylan, Emin Ceylan, Semra Yilmaz, Ceren Olcay, Abdullah Demirkubuz, Feridun Koc, Zafer Saka

‘Íklimler’ begint met beelden van de Middellandse Zee kust van Turkije. Het is zomer en warm. De film eindigt met beelden van zware sneeuwval ergens ver in het Oosten. Het verloop in de weersomstandigheden staat symbool voor het verloop in de relatie tussen Isa (magnifieke vertolking door Nuri Ceylan, tevens regisseur) en zijn vrouw Bahar (prachtige rol van Ebru Ceylan). Het filmechtpaar is in werkelijkheid ook een echtpaar.

Isa is professor aan de universiteit. Hij is eind veertig en is wat nors van aard. Zijn vrouw Bahar is een jaar of tien jonger en is art director voor een televisieprogramma. Het is vanaf het begin al duidelijk dat hun relatie onder druk staat. We zien ze voor het eerst tijdens een zomertripje waarbij Isa foto’s maakt van oude ruïnes voor een project aan de universiteit. Bahar slaat hem van een afstand gade en het is duidelijk. Haar stemming slaat – subliem uitgebeeld – van verveling om naar verdriet.

Bij een aansluitend bezoekje aan vrienden toont Bahar zich uiterst geïrriteerd. De stemming aan tafel is volledig bedorven. De volgende dag zijn Isa en Bahar op het strand en kondigt hij het einde van hun relatie aan. Deze pijnlijke situatie wordt met prachtige en sterke beelden weergegeven en op een heel gevoelige manier vertolkt. Een magistrale opname waarbij wij hen beiden van achteren zien, hij zit op het strand, zij een meter of tien verderop aan de kustlijn. Het is maar tien meter, maar de gevoelsafstand is kilometers. Een prachtig staaltje camerawerk.

Alleen terug in Istanboel zoekt Isa een ex-vriendin op, Serap. Zij woont zelfstandig, is een moderne carrièrevrouw, niet getrouwd, heeft een relatie met een man die op zakenreis is. Oude gevoelens tussen hen borrelen ondergronds als een vulkaan van emoties, op het punt van eruptie. Die uitbarsting volgt in een geweldige scène, een soort gevecht om de overwinning en macht. Een hevige worsteling volgt, uitmondend in heftige liefdesscènes. Het spel van Nazan Kirilmis als Serap is fenomenaal. Zij heeft stijl, maar is ook een seksueel dier dat uitdagend en confronterend speelt met Isa’s gevoelens. Isa zal tot het uiterste moeten gaan (waartoe hij ook onvoorwaardelijk bereid is).

Isa gaat echter opnieuw op zoek naar Bahar, die inmiddels in het Oosten van Turkije een TV-film aan het maken is. Een nieuwe psychologische slag met psychologische wonden dient zich aan………

In de film bedient regisseur Ceylan dit keer niet zelf de camera (vooral omdat hij zelf de hoofdrol speelt). De vorige film van Ceylan (‘Uzak’) ging over twee mannen die een appartement in Istanboel delen. Zij verschilden in vele opzichten van elkaar, maar zij deelden één ding, de eenzaamheid. Dit gegeven komt – zij het nu binnen een echtelijke relatie – ook weer terug in ‘Iklimler’ (Seizoenen). Ingmar Bergman maakte in 1972 het gedenkwaardige ‘Scènes uit een Huwelijk’. In 2006 maakte Ceylan de waardige opvolger, informeel te betitelen als ‘Scènes uit een Turks Huwelijk’. Ook deze ‘versie’ is indringend en geloofwaardig.

‘Iklimler’ is geen film voor liefhebbers van actie en snelle montage. De film kent weinig dialoog, maar wat gezegd wordt is inhoudelijk een voltreffer. Muziek ontbreekt vrijwel geheel, bijna al het geluid is afkomstig vanuit de achtergrond. De beeldtaal is des te sterker. Magnifiek camerawerk met veel intieme close-ups, verstilde scènes, maximaal gebruik van het soms woeste landschap. Hoe mooi kan een aflopende relatie worden gefilmd?!

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 20 september 2007