In jouw naam (2014)
Regie: Marco van Geffen | 81 minuten | drama | Acteurs: Barry Atsma, Lotte Verbeek, Leny Breederveld, Ad van Kempen, Sytske van der Ster, Ferry Asselbergs, Anneke Sluiters
Het overlijden van een kind is het ergste wat een ouder kan overkomen. Het verlies gaat echter gepaard met zoveel verschillende emoties, dat het onderwerp uitermate geschikt is voor het filmmedium. De psychologie van de personages kan worden uitgediept, vaak met fatale gevolgen. Bovendien geeft het de filmmakers de vrijheid de grenzen van de menselijke psyche ook in visueel opzicht te verkennen. Dat heeft enkele hoog gewaardeerde films opgeleverd die, zonder sentimenteel te worden, de rouwverwerking krachtig aanschouwelijk weten te maken. In ‘Don’t Look Now’ (Nicolas Roeg; 1973) proberen de rouwende ouders hun verdriet te vergeten in het Italiaanse Venetië, waar psychische waanbeelden van vader John Baxter (Donald Sutherland) de zaken alleen maar verergeren. De surrealistische diepgang van de film mondt uit in de verontrustende maar gedenkwaardige kijkervaring. ‘Antichrist’ (Lars von Trier; 2009) zoekt een meer provocerende benadering, wanneer de naamloze moeder (gespeeld door Charlotte Gainsbourg) zowel mentaal als fysiek ten onder gaat aan absolute waanzin. Dat ook deze film verontrustend overkomt zal geen verrassing zijn met Von Trier aan het roer. De rouwverwerking resulteert uiteindelijk in pure abjectheid.
‘In jouw naam’ pakt het kleiner aan, maar met eenzelfde doeltreffendheid. Het alledaagse koppel Ton (Barry Atsma) en Els (Lotte Verbeek) kunnen hun geluk niet op wanneer de laatstgenoemde in verwachting is van een baby. Als hun dochtertje al snel komt te overlijden wordt het prille gezin echter abrupt uit elkaar gerukt. Ton probeert aanvankelijk het leven weer op te pakken maar loopt steeds meer tegen de grenzen van zijn eigen kunnen op. Zijn opgekropt verdriet blijft sluimerend aanwezig en wacht erop om tot volle explosie te komen. Els heeft een geheel eigen manier van rouwverwerking. Ze gooit meteen al haar verdriet eruit, waardoor ze sneller in staat is het verlies een plaats te geven. De babyspullen gaan mee met het vuil, ze verhuist met alle liefde naar een nieuw, groter huis en snel daarna blijkt ze opnieuw zwanger te zijn.
Voor Ton gaat dit allemaal te snel. Het lijkt er op alsof hun baby nooit geboren is. Els weigert er over te praten, de urn met stoffelijke resten wordt weggeborgen en het verdriet wordt ingeruild voor de waan van alledag. Zijn opgekropte gevoelens komen langzaam aan de oppervlakte. Bij zijn dementerende vader fantaseert hij dat zijn kleine meisje nog steeds leeft. Ook zijn werk als laborant begint er onder te leiden. De buitenwereld leeft verder, maar Ton kan niet mee. Geleidelijk belandt hij in een wanhopig niemandsland waaruit ontsnapping onmogelijk lijkt. De twee groeien beetje bij beetje en met noodlottige gevolgen uit elkaar.
‘In jouw naam’ blijft daarbij dicht op de personages. Behalve enkele establishing shots is de camera altijd op het rouwende tweetal gericht. Doordat de film geen point of views gebruikt, zijn alle emoties objectief van hun gezichten af te lezen. Hun gemoed ligt vast in hun gezichtsexpressies. Deze directe benadering maakt het pijnlijke verdriet dat ze proberen te delen piekfijn tastbaar. Beide acteurs slagen daar uitstekend in. Ideale schoonzoon Atsma mag tot genoegen eens een meer duistere kant van zichzelf laten zien. Verbeek bewijst andermaal dat ze zich richting de Nederlandse acteertop heeft gespeeld.
Hoewel enkele scènes wat clichématig overkomen (regen bij een begrafenis!) en de omslag van Ton misschien te snel komt, is de ingetogen manier van filmen en de trage opbouw succesvol. De talmende breuk die tussen de twee hoofdpersonages ontstaat sluit daarmee krachtig aan bij andere films over het kindverlies.
Wouter Los
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 9 oktober 2014