In Search of Beethoven (2009)
Regie: Phil Grabsky | 139 minuten | muziek, biografie, documentaire
Nederland en Nieuw-Zeeland hebben de primeur. Deze landen mogen als eerste genieten van een geweldige nieuwe documentaire in de bioscopen: ‘In Search of Beethoven’, van filmmaker Phil Grabsky. Niet alleen zijn (gedeeltes van) Beethovens prachtigste werken te zien en te horen, uitgevoerd door gerenommeerde musici, maar tevens wordt zijn hele leven door vele experts besproken, waarmee toch weer wat meer duidelijk wordt over deze legendarische, maar ongrijpbare componist. Voor elke liefhebber van klassieke muziek of iedereen die wel wat meer over Beethoven zou willen weten is Grabsky toegankelijke, maar kundige en diepgravende documentaire een absolute must.
Het is niet de eerste keer dat Grabsky dit kunstje flikt. In 2006 gebruikte hij al dezelfde benadering om het leven van Mozart in kaart te brengen in zijn ‘In Search of Mozart’. Dat bleek een uiterst geslaagd, goed ontvangen documentaire, en het is misschien eentonig, maar ‘In Search of Beethoven’ is net zo fascinerend. Het is altijd interessant om een breder beeld van iemand te krijgen dan doorgaans bekend is bij de mensen. Zo stelt een spreker in de documentaire dat het beeld van Beethoven met het wilde haar, en hierdoor de connotatie van een gebrek aan controle, opvliegendheid, en daarnaast zijn schijnbare misantropische houding een karikatuur is en juist het tegenovergestelde van de man waar is. Ja, Beethoven kon nukkig zijn en bot, maar ook uitnodigend en sympathiek. Sowieso wilde hij in zijn muziek altijd schoonheid, hoop, en liefde communiceren. Daarbij was zijn muziek zeer gecontroleerd en complex.
Wat over de man Beethoven zelf interessant is, is bijvoorbeeld dat hij constant verliefd was op vele vrouwen om hem heen, en eigenlijk elke sonate van hem als persoonlijke ode aan een van hen geschreven is. Al zijn liefde bleef echter helaas onbeantwoord, wat veel te maken had met de klasse waarin hij zich bevond. Hij viel vaak voor vrouwen uit de aristocratie en die werden geacht niet met een simpele pianospeler om te gaan, hoe beroemd hij ook werd.
Muzikaal komen er ook leuke feiten langs, zoals de innovaties die hij doorvoerde, zoals de glissando’s met hele octaven, en karakteristieke piano-introducties in symfonieën. Ook interessant is dat hij aanvankelijk geïnspireerd was door Napoleon Bonaparte en zelfs een symfonie naar hem vernoemde, maar toen hij leider werd en dubieuze ideeën erop na hield, hij afstand van de man nam en de titel veranderde in Eroica.
Mooi is altijd hoe verhalen van gedreven musici je anders naar de muziek doen luisteren. Wanneer violist Vadim Repin vertelt hoe hij door het spelen van een Beethoven-concert een man herkent met een oncomfortabel leven, iemand die geen geluk heeft, maar wel diepzinnig is en heel veel liefde te geven heeft, krijgt het stuk dat hij even later ten gehore brengt ook echt die persoonlijke lading. Er is zoveel uit muziek te halen door alleen goed te luisteren, maar ook bekendheid met de persoon die de muziek geschreven heeft kan heel veel toevoegen, net zoals de geschreven muziek ook interesse opwekt voor de verantwoordelijke kunstenaar. Het is een prachtige wisselwerking tussen persoon en muziek, die Grabsky in een perfecte balans weet te presenteren in zijn documentaire. Beste meneer Grabsky, maak nog maar veel van dit soort films. Ze bezorgen de klassieke muziek en zijn helden een nieuw leven.
Bart Rietvink
Waardering: 4
Bioscooprelease: 21 mei 2009
Bioscooprelease: 16 december 2019 (re-release door ABC Film Distribution onder de naam The Great Composers)