In the Court of the Crimson King: King Crimson at 50 (2022)

Regie: Toby Amies | 86 minuten | documentaire, muziek

De grimmige documentaire ‘In the Court of the Crimson King: King Crimson at 50’ (2022) van Toby Amies volgt de progressieve rockband King Crimson naar aanleiding van zijn vijftigjarige bestaan. Waarom grimmig? Omdat de film ons een niet al te vrolijke inkijk geeft in de onderlinge relaties binnen de band. En vooral ook omdat de belangrijkste persoon in de band er helemaal geen zin in lijkt te hebben om voor de camera te verschijnen en dit in niet mis te verstane bewoordingen telkens weer laat weten.

‘In the Court of the Crimson King’ is zo’n documentaire die vooral de bestaande diehard fans zal aanspreken, want wie een uitputtende retrospectief van de band verwacht, doorspekt met allerlei sappige anekdotes en roddels komt bedrogen uit. Wat je wel krijgt zijn een rits van fragmentarische commentaren op de persoon van bandleider Robert Fripp.

Fripp, ook wel bekend als de man achter het geweldige gitaarloopje in het nummer ‘Heroes’ van David Bowie, komt allesbehalve over als een rockster: hij doet eerder denken aan je valse leraar Duits. Stijf, gespeeld en volkomen bezeten van zijn muziek. Al vijftig jaar is hij de enige vaste kracht en voert hij met ijzeren discipline de regie. Dat een filmmaker de concentratie van de band tijdens een tour komt verstoren wekt bij hem wrevel. En dat terwijl Fripp zelf deze documentaire wilde vanwege het gouden jubileum van zijn band. Voor Fripp is het van het uiterste belang om de persoon van de musicus weg te cijferen en de muziek alle ruimte te geven. Een interviewer die met allerlei persoonlijke vragen iedereen lastig valt, is daarom bijzonder vervelend; daar ga je alleen maar van nadenken, en dat gaat ten koste van het spel. Spel dat erop is gericht om avond na avond telkens weer een “piekmoment” op te wekken bij een veeleisend publiek.

Logischerwijs kiest Amies ervoor zich te concentreren op de invloed van Fripp op de band, want daar zit de spanning, daar wringt het, daar zit het verhaal. Tenminste, dat hoopt hij, maar het lukt hem maar niet om dat verhaal echt los te krijgen. Alle huidige bandleden en roadies zijn op hun hoede wanneer Fripp in de buurt is, ze durven niets verkeerds te zeggen of bevestigen minimaal en met veel tegenzin de pijnpunten die Amies wil blootleggen. Het zijn de oud-bandleden die meer openlijk kritisch zijn. Sommigen zijn teleurgesteld dat ze onverwachts zijn ontslagen en vervangen, of vergelijken hun tijd met de band met het hebben van een jarenlange chronische ontsteking. Als we hen moeten geloven, dan moeten de woedeaanvallen van Fripp legendarisch zijn geweest. Het ontbreekt alleen aan sprekende voorbeelden en er zijn ook geen voorvallen tijdens het filmen, die helpen deze kant van het verhaal tot leven te laten komen. Er is een voelbaar onderhuidse spanning, maar daar blijft het dan ook bij.

Dat wil niet zeggen dat Amies film mislukt is. Bij vlagen biedt de documentaire een mooi beeld van een band op leeftijd. De open gesprekken met de terminaal zieke maar humoristische Bill Rieflin springen daarin uit en geven antwoord op de vraag die boven de film hangt: wat maakt dat je het veeleisende leven als toerende musicus kan én wil volhouden?

Of Amies zelf gelooft of zijn film is gelukt (of wellicht is gesaboteerd door Fripp) is echter de vraag. Hij laat ons achter met de volgende woordenwisseling:

Amies: ‘Wat was het dat ik gemist heb?’
Fripp: ‘Alles. Alles. Je hebt alles gemist. Er was een bepalende, kritische en cruciale scène waarin de geschiedenis, de oorsprong en de toekomst van King Crimson werden gepresenteerd. En jij was er niet bij. Zo wordt deze dvd ondoeltreffend en van weinig nut of belang voor iemand.’

Alberto Ciaccio

Waardering: 3

Bioscooprelease: 9 november 2023