Inland Empire (2006)
Regie: David Lynch | 172 minuten | drama, thriller | Acteurs: Laura Dern, Jeremy Irons, Justin Theroux, Harry Dean Stanton, Freddie Howard, Peter J. Lucas, Jan Hencz, Grace Zabriskie, Diane Ladd, Julia Ormond, Ian Abercrombie
Vijf jaar na ‘Mulholland Drive’ (2001) is David Lynch weer terug met een film die minstens zo vervreemdend is als zijn voorganger. De titel, ‘Inland Empire’, verwijst naar een gebied ten oosten van Los Angeles County, waar – zo vertelde Laura Dern in een interview – haar man vandaan komt. “I like the word inland. And I like the word empire” zei David Lynch en dit was voor hem reden genoeg om zijn film zo te noemen. Dit geeft aan dat Lynch een gevoelsmens is. Hij heeft iets met woorden, met klanken, met letters, met texturen. Hij is geïnteresseerd in de structuur van dingen, hetgeen waaruit ze opgebouwd zijn. Bij ‘Inland Empire’ komt zijn liefde voor textuur en structuur onder meer terug in het gebruik van digitale video. Voorheen werden al zijn speelfilms op 35 mm gedraaid. Ditmaal heeft Lynch echter voor video gekozen, wat tot gevolg heeft dat je als kijker enige tijd nodig hebt om te wennen aan hetgeen je voorgeschoteld krijgt. De kwaliteit is, voor een bioscoopfilm, ondermaats. Het beeld is korrelig en geregeld onscherp. Als er ingezoomd wordt schokt het, en ook het gebruik van handheldcamera’s maakt de film er kwalitatief niet beter op. Bovendien valt er een hoop op te merken aan de belichting en de geluidskwaliteit van onder meer de dialoog. Echter, wanneer je het vanuit Lynch’s perspectief bekijkt – en je je niet stoort aan bovenstaande elementen, maar er – net als Lynch – de schoonheid van in kan zien, dan voegt dit een extra dimensie aan de kijkervaring toe. Over extra dimensies gesproken, Lynch is een meester in het creëren van verschillende, parallelle werelden en dat bewijst hij ook hier met verve.
De grens tussen de wereld in de film, en de wereld van de film in de film begint steeds meer te vervagen. En dan hebben we het nog niet eens over de vrouw die met betraande ogen tv kijkt en Nikki (Laura Dern) die zichzelf live op het witte doek ziet als ze een een lege bioscoopzaal inloopt. Volgt u het nog? Waarschijnlijk niet, en daarin zit hem ook gelijk de schoonheid of beter gezegd het karakteristieke van Lynch’ oeuvre. Lang niet alles wordt uitgelegd en dit hoeft ook niet. Sinds de eerste Hollywoodfilms is de kijker gewend dat alles voorgekauwd wordt en gelijk ook ontwend om zelf na te denken. Lynch is één van de filmmakers die zich tegen de hersenloze, enkel entertainende cinema verzet.
“You start thinking about articulating a certain thing, and then you suddenly see it for what it is and the magic goes away a little bit. It’s tricky. When you talk about things – unless you’re a poet – a big thing becomes smaller.” Uit dit citaat komt duidelijk naar voren waarom Lynch niet diep op zijn eigen films in wil gaan en dit is omgekeerd misschien ook reden genoeg voor mensen om niet te diepgravend op zijn films in te gaan. ‘Inland Empire’ is een film over film(maken) en verwijst keer op keer naar het medium. Het is een film die aanzet tot zelfreflectie. Je wordt je als kijker ontzettend bewust van het feit dat je in een donkere zaal naar een film zit te kijken, naar een construct. De vervreemdende werking van ‘Inland Empire’ gaat je niet in de koude kleren zitten en is in alle aspecten van de film terug te vinden. Van de bizarre personages, onheilspellende, gelaagde soundtracks, het spel met licht en donker en de fragmentarische narratie tot de miscommunicatie en het versmelten van droom en werkelijkheid. Al deze elementen dragen bij aan de irreële, unheimische sfeer die zijn films oproepen. Met ‘Inland Empire’ is Lynch er misschien wel meer dan ooit in geslaagd om de kijker emotioneel van slag te brengen. Hij toont aan dat hij een meester is in vervreemding, zoals Hitchcock dat was op het gebied van suspense.
‘Inland Empire’ is een aanrader voor fans van vervreemdende, zelfreflectieve cinema. Laat je meevoeren in de wondere wereld die Lynch met deze film geconstrueerd heeft en geniet, maar ervaar vooral, de wondere wereld die deze auteur onder de Amerikaanse filmmakers geschapen heeft. Pas wanneer je je helemaal voor deze film openstelt, zul je merken dat ‘Inland Empire’ één van de meest intense bioscoopervaringen is die je ooit beleefd hebt.
Vincent Nijman
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 5 april 2007