Insidious (2010)

Regie: James Wan | 102 minuten | horror, thriller, fantasie | Acteurs: Patrick Wilson, Rose Byrne, Ty Simpkins, Lin Shaye, Leigh Whannell, Angus Sampson, Barbara Hershey, Andrew Astor, Corbett Tuck, Heather Tocquigny, Ruben Pla, John Henry Binder, Joseph Bishara, Philip Friedman, J. LaRose

Dat ‘Insidious’ een horrorfilm is, wrijven de strijkinstrumenten je al in de openingsscène in. Als klauwen met kalknagels proberen ze je ziel te bekrassen. Het witte doek weerspiegelt een jongetje, slapend in zijn bed, terwijl in een hoek van zijn kamertje een teddybeer de wacht houdt. Tevergeefs…

De film is geregisseerd door James Wan, en geschreven door Leigh Whannell. Dit duo was ook verantwoordelijk voor de bloederige psycho-horror van ‘Saw’, die zijn voorgangers in het genre goeddeels tot oubollige meuk reduceerde. ‘Insidious’, daarentegen, neemt in verschillende opzichten juist plaats tussen zijn voorgangers. En niet toevallig: Whannell en Wan lieten zich nadrukkelijk inspireren door films als ‘The Excorcist’ en ‘Poltergeist’. ‘Insidious’ begint tussen de verhuisdozen van de familie Lambert, die bestaat uit brave high-school leraar Josh (Patrick Wilson), zingende huismoeder Renai (Rose Byrne) en hun drie onschuldige kinderen, waarvan Dalton (Ty Simpkins) de oudste is. Ze zijn net ingetrokken in hun nieuwe huis. Een huis zo vol krakend, donkerbruin eikenhout, dat zelfs overdag het licht nog aan gaat. In de hal tikt een staande klok en op de stoffige zolder wordt het licht van een kaal peertje overwoekerd door de duisternis. Het is hard zoeken naar een logische connectie tussen het goedaardige koppel Josh en Renai en dit huis. Het moet, kortom, een goede makelaar geweest zijn die de Lamberts ervan kon overtuigen het kippenvel op hun armen te negeren. “Mama, ik vind mijn kamer niet leuk”, waarschuwt kleine Dalton nog. ’s Avonds hoort het jochie geluiden op zolder. Hij gaat kijken, schrikt, en valt van een gammele trap. De volgende dag ligt hij in coma, en de artsen kunnen daar geen medische verklaring voor vinden.

Vanaf dat moment wordt steeds duidelijker dat het huis dat eruit ziet als een spookhuis, ook werkelijk etherisch bezoek heeft. Vreemde stemmen klinken uit babyfoons, deuren zwaaien zomaar open, op hagelwitte lakens verschijnen bloederige handafdrukken. De machteloze Dalton loopt gevaar. Het is aan Josh en Renai om met hun ongenode gasten de strijd aan te binden. Zij vormen echter geen partij voor boos kijkende duivels en hoekig dansende kindmannetjes. De priester van dienst is al even impotent. Hij biedt Renai als troost niets meer dan wat onzeker gebrabbel over ‘vertrouwen hebben’. Enter een koppel Ghostbusters, annex-Jehova’s getuigen, annex nerds (scenarist Leigh Whannell en Angus Sampson), onder quasi-nuchtere aanvoering van het medium Elise Rainier (Lin Shaye). Zij beschikken over een batterij apparaten waarvan James Bonds materiaalman, Q, jaloers zou worden. Of in een hiklach zou schieten. De rest van de plot roept herinneringen op aan tijdgenoot ‘Inception’ en draagt een waarschuwing in zich: laat nooit je lichaam in de steek. Als kijker word je samen met de Lamberts vanaf het begin effectief opgesloten in hun bedompte leefruimte. Wan, Wannell en co gunnen je als kijker geen zuchtje buitenlucht. Het klaslokaal waarin Josh doceert, is een afgesloten hok, het ziekenhuis waar Dalton ligt, een steriele bunker. Het weinige daglicht dat door de ramen van hun huis naar binnenstroomt, is als een overbelichte muur.

Even onverzettelijk zetten Patrick Wilson (‘Hard Candy’, ‘Little Children’) en Rose Byrne (‘Get Him to the Greek’) hun rollen neer, al kunnen ze er niet meer uithalen dan er in zit. Dat Josh, Renai en met name Dalton weinig om het lijf hebben, kan je als kijker het gevoel bezorgen dat je naar poppetjes kijkt, in handen van een kind met een boosaardige fantasie. En juist angst vraagt om emotionele betrokkenheid. Begeleid door Tiny Tims falsetto gezongen ‘Tiptoe Through the Tulips’ en smash-cuts als donderslagen tekent zich het geraamte af waarbinnen de roller-coaster ‘Insidious’ zijn route naar gene zijde (een rood, zwart, en vuurgeel gekleurde wereld) zal afleggen. Of die route iedereen bij de keel grijpt, valt te bezien, maar een curieus, gothisch schouwspel levert het zeker op. Met een duivelse scharensliep als climax.  Deels grijpt ‘Insidious’ terug op aloude grime-kunst en ambachtelijke art-direction. Dat is een verademing in een tijd dat pixels werkelijk alles op het scherm kunnen toveren – een gegeven dat makers nogal eens tot afstompende overkill verleidt. Overkill geldt in het geval van ‘Insidious’ alleen voor de soundtrack. Herrie is scary, lijkt de gedachte.

Martijn Laman

Waardering: 3

Bioscooprelease: 2 juni 2011