Interview Greg Zglinski (Tiere)

Greg Zglinski was in april 2018 in Amsterdam ter gelegenheid van de vertoning van zijn bijzondere speelfilm ‘Tiere’ op het Imagine Film Festival. Wie de film gezien heeft, kan zich echter afvragen of de Pools/Zwitserse regisseur wel écht op het festival aanwezig was… Voor de zekerheid legden we de vraag aan hem voor. Is hij hier in het Eye Filmmuseum of ligt hij misschien toch in het ziekenhuis?

The Matrix


Greg lacht. “Ja, wat is ‘hier’ inderdaad. Er zijn momenten waarop ik denk: ‘dit is niet echt’. Iedereen die ‘The Matrix’ kent, zal dat herkennen. “Wat nu als dit allemaal niet echt is?” In feite zijn wij allemaal slechts energiebundels. Een atoom is gecomprimeerde energie en dat is waar het universum om draait. Alles is energie, ook je gedachten. Het is dus logisch dat je met energie van gedachten ook materie kunt beïnvloeden. Dat zou mogelijk moeten zijn. Vanuit dat perspectief denk ik wel eens over wat echt is en wat het betekent om ‘echt’ te zijn.” Greg vervolgt: “Ik weet dat ik mijn limieten heb. Iedereen heeft dat. Maar soms lukt het om die grenzen te doorbreken, bijvoorbeeld in dromen. Of als je een déjà vue hebt. Dat wilde ik met ‘Tiere’ bereiken: de grenzen van de perceptie overschrijden.”

Hij geeft toe: “Sommige mensen zijn daarin meer gelimiteerd dan anderen. Ik denk dat bewustzijn hier een grote rol in speelt. Ons bewustzijn heeft verschillende lagen. Alles heeft een bewustzijn, zelfs een steen. We hebben de mogelijkheid om onze grenzen op te zoeken, om daarin te groeien, ons bewustzijn te vergroten. Het is veel werk, maar ik ben van mening dat het de enige reden is waarom we hier zijn.”

Evolutie en de liefde


Of de regisseur denkt dat we – als mensheid – uiteindelijk zullen evolueren? Hij knikt instemmend. “Om dit te bewerkstelligen is het van vitaal belang dat we liefde en compassie voelen. Hierdoor verandert alles. Hoe meer ik het leven observeer, hoe meer ik besef dat dit zo is. Het leven is continu in beweging.” Greg maakt golfbewegingen met zijn hand om dit te illustreren: “Het gaat de gezonde kant op, of we zijn destructief bezig. We moeten dat leiden, door onze energie aan te wenden.” Verlegen voegt hij toe: “Het klinkt wel een beetje new age-achtig, dit…” Maar eenmaal aangespoord gaat hij verder. “Ik ben zelf inderdaad ook wel geëvolueerd door de liefde. Hoewel mijn huwelijk niet slaagde, en de relatie eigenlijk vanaf het begin al niet kón werken, heeft dit ons beiden wel veranderd. Op een goede manier. We zijn nog steeds goede vrienden en we hebben samen een kind opgevoed. De liefde die ik voor mijn zoon voel is zo enorm. Als ik terugkijk op mijn leven, denk ik nooit aan de films die ik gemaakt heb, maar wél aan de emoties, van mijzelf, van anderen. Ik vergelijk ze en leg verbanden. De relaties geven mij de meeste troost en maken mij meer bewust van het leven en ons bestaan hier.”

Tiere

Greg kwam zo’n tien tot elf jaar geleden voor het eerst in contact met het scenario van ‘Tiere’. Jörg Kalt, de schrijver van ‘Tiere’, had al plannen om er een film van te maken, maar voor het zover kwam, pleegde hij zelfmoord (in 2007, red.). “Toen ik er vier jaar geleden met mijn Zwitserse producent over sprak, bleek Jörgs broer de rechten te hebben en die was dolblij dat iemand het wilde verfilmen.” Greg vertelt verder: “Ik heb zo’n twintig procent van het verhaal herschreven. Bij Jörg ging het meer om de vorm, ik was meer geïnteresseerd in de psychologie, het conflict en het verband tussen de karakters. Het scenario is vereenvoudigd, ik heb zo’n dertig pagina’s geschrapt.” Bij het herschrijven zijn geen personages komen te vervallen, maar wel veel herhalingen. “Het was te veel, ietwat over the top. Waarschijnlijk had Jörg het zelf in de montage-fase gezien dat het er uit moest, maar ik gaf er de voorkeur aan om het in het script te verwijderen.”

Geen mainstream

‘Tiere’ kan op de kijker een verwarrende uitwerking hebben. Wat is echt, wat is fantasie? Had Greg dat zelf door toen hij voor het eerst het scenario las? “Toen ik het script voor het eerst las, dacht ik dat degene die het geschreven had een verstoorde blik op de realiteit had. Bijna schizofreen. Maar ook: hij ziet meer dan wij zien. Hij kan voorbij onze grenzen kijken. Het gaf me het idee dat ik een glimp had opgevangen van het mysterie van het leven en de dood. Ik moest er hard voor werken om mijn interpretatie te vinden,” geeft hij toe. “Ik heb het voor mijn publiek wat duidelijker gemaakt. Ik ben er niet zeker van of het genoeg was. Had ik meer uitgelegd, dan was het een hele andere film geworden. Nu is het hermetisch afgesloten. Je gaat er voor of niet. Ik twijfel. Het is geen mainstream film. De Zwitserse release was niet echt goed. Hij draaide in oktober 2017, in veertien filmtheaters, slechts één week. Er zijn duizend kaartjes verkocht. Dat vertelt me wel iets. We hebben het geanalyseerd met de distributeur. Het publiek voor dit soort films is moeilijk bereikbaar. Kijk, bij een festival als dit is het makkelijk. Daar komen mensen juist voor dit soort films. Maar in de reguliere bioscoop is het lastig. Daar heb je een andere strategie voor nodig. Er zijn genoeg manieren om films te promoten, maar in de Zwitserse social media was de film gewoon niet aanwezig. Dat zette me aan het denken. Eigenlijk moet de producent de promotie van de film al opzetten. Misschien dat ik dat in het vervolg anders ga aanpakken.”

Na de première op het filmfestival van Berlijn werd ‘Tiere’ al aangekocht door Contact Film. “Ze waren de eerste!” glundert Greg. “Daarna is de film aan China, Australië en Nieuw Zeeland verkocht.”

Eerdere films

Gregs eerdere films wijken sterk af van ‘Tiere’. ‘Tout un hiver sans feu’ (2004) (kreeg in Nederland uitsluitend een DVD-release) is een psychologisch drama over een koppel in hun veertiger jaren. Zij verloren hun enige kind bij een brand. De film gaat over hoe de man en de vrouw verder gaan met hun leven. “Er zit geen mysterie in, zoals bij ‘Tiere’,” licht Greg toe. “Mijn tweede film, ‘Wymyk’ (2011) (vooralsnog niet in Nederland te zien geweest), gaat over twee broers, waarbij de een uit een trein wordt gegooid en de ander niets doet om hem te helpen. Door een filmpje op internet moet hij niet alleen zelf zijn ware aard onder ogen zien, ook zijn familie ontdekt de waarheid.”

Greg Zglinski, (c) tellfilm, Wojtek Sulezycki

Emotionele betrokkenheid

Het feit dat ‘Tiere’ in niets lijkt op zijn voorgaande films, heeft ook invloed gehad op het proces van het maken van de film zelf. “Ik moest hier veel meer op mijn intuïtie afgaan. Het heeft geen dramaturgische structuur. Ik had punten nodig om de film een bepaald soort ritme te geven. Er waren wel momenten waarop ik dacht dat ik het allemaal duidelijker moest maken, maar zodra ik dat deed in het scenario, verloor het alle mysterie. Het werkte niet om er meer logica in aan te brengen. Daardoor was het noodzaak om anders te werken. Ik concentreerde me op de emotionele ontwikkeling, en probeerde daarin verbanden te vinden. Je kunt wel het gevoel van tijd en logica verliezen, maar de emotionele betrokkenheid moet blijven. Dat is de truc om het publiek vast te houden.”

Greg licht toe: “‘Tiere’ gaat over subjectieve realiteit, over liefde, relatie, over waarneming. Iedereen interpreteert de realiteit op zijn eigen manier. Dit wordt vooral duidelijk in de scène waarin ze (Anna en Nick, red.) praten. Zij zegt dat ze hem gaat verlaten en hij begint over een kat. Ze zijn in totaal verschillende werelden. Er is maar één moment waarin zij in dezelfde realiteit zijn en dat is als ze de liefde bedrijven. Liefde is het gemeenschappelijke punt van alle levende wezens.”

Onzeker

Om zijn acteurs op hun gemak te stellen hanteert Greg voor zichzelf strikte regels. “Ik wil vooral rust op de set. De sfeer moet goed zijn, ik weiger conflictsituaties. Ik wil me kunnen focussen op de creatie, niet op een eventueel conflict.” Wel geeft Greg toe snel te werken. “Ik geef mijn cast wel voldoende tijd hoor. Ik weet dat de acteurs de meest onzekere personen zijn. Ze zien zichzelf immers niet, ze moeten mij vertrouwen. Ik ben als het ware hun spiegel.” Het is vooral die tijd op de set waar Greg achteraf aan terugdenkt. “Het zijn vaak hele intensieve dagen die je samen doorbrengt. Ik denk daar graag aan terug. De film zelf staat daar los van.”

Kat of kangoeroe?

Ondanks de efficiënte manier van filmen en de algehele sfeer van vertrouwen op de set, kwam er toch een moment in het filmproces dat Greg zijn twijfels had of ‘Tiere’ wel zou slagen. “Na de eerste montage vond ik het helemaal niets. We besloten toen de film helemaal tot op het bot uit te kleden. We hadden toen een film van slechts een uur over, we hadden alles eruitgegooid, zodat alleen het verhaal overbleef. Er zat wel een bepaalde flow in, maar het was zo mechanisch, zo verspeend van magie… Toen begonnen we dingen terug te stoppen in de film, maar het duurde wel even voor ik het vertrouwen terugkreeg dat het zou worden wat ik voor ogen had.” Op een luchtigere toon gaat Greg verder. “En die kat. Dat was ook een complicatie. Hij was een pain in the ass. Hij wilde maar niet stil zitten.” De kat was gevonden door de producent. “Hij zag er echt creepy uit, het is een kruising tussen een kat en een kangoeroe, maar hij heeft ook iets menselijks.”

Blade Runner: 2049 in plaats van Tiere

De rest van de casting voor ‘Tiere’ ging anders dan Greg gewend was. “Ik ken niet veel Oostenrijkse acteurs. Lisa Olah, de casting director, stuurde me tapes van vijftien acteurs voor de vier belangrijkste rollen en ik zag meteen wie Anna en Nick moesten spelen (respectievelijk Birgit Minichmayr en Philipp Hochmair, red.). Ik wist gewoon dat ze bij elkaar zouden passen. Toevallig bleken ze al drie keer eerder een koppel gespeeld te hebben. De rol van Mischa was wat lastiger in te vullen. In het script was ze een studente. Ik wilde heel graag Carla Juri voor de film, maar die kreeg toen een rol in ‘Blade Runner: 2049’. Geen idee waarom ze dáár nu voor koos,” grijnst Greg. Hij vervolgt: “Maar dat zette me wel aan het denken. Waarom moet ze een studente zijn? Het is veel beter als ze ouder is, dan is ze meer het alter-ego van Anna. Mona Petri was absoluut nummer 1 op mijn verlanglijst.”

Muziek

Hoewel Greg in zijn carrière switcht tussen het maken van films en tv-series, heeft hij niet direct een voorkeur. “Het hebben van vrijheid is het prettigst. En dat kan bij beide media verschillen. Soms moet ik me strikt aan de eisen van een producent houden bij een speelfilm, terwijl je zou verwachten dat een regisseur bij een film meer eigen inbreng heeft. Er zijn ook tv-series waar ik aan gewerkt heb, waarbij ik me helemaal kan focussen op de karakters en niet de noodzaak heb om het verhaal maar voort te stuwen.” Zijn gezicht licht op als hij over zijn andere liefde vertelt: muziek. “Films en muziek zijn hetzelfde voor mij. Ze zijn aan elkaar gerelateerd. Bij allebei gaat het om de opbouw van spanning, je gaat voor de emotie.” Op de soundtrack van ‘Tiere’ speelt hij zelf ook mee (als gitarist, red.). “Ik mis het wel om in een band te spelen. Maar het lukt me de laatste tijd wel om weer meer met muziek bezig te zijn. Mijn volgende film wordt een muziekfilm, een eenvoudige lovestory maar met heel veel muziek.”

Tekst: Monica Meijer