Ip Man – Yip Man (2008)
Regie: Wilson Yip | 106 minuten | actie, drama, biografie, geschiedenis | Acteurs: Donnie Yen, Simon Yam, Siu-Wong Fan, Ka Tung Lam, Yu Xing, You-Nam Wong, Chen Zhi Hui, Lynn Hung, Hiroyuki Ikeuchi, Yu-Hang To
Voor wie het nog niet begrepen had, Ip Man (ook wel Yip Man) is een naam en wel die van de leermeester van Bruce Lee en meester in de wing chun vechtkunst. Dit is een wushu stijl die populair is over de hele wereld maar zelden in zijn oorspronkelijke vorm terug te zien is in kungfu films. Ook Bruce Lee liet in zijn films geen echte wing chun zien, terwijl dit wel de vorm van kungfu was die hij mede populair maakte in de Verenigde Staten.
Waarom niet? De wing chun student en oplettende kijker zal wel bepaalde elementen van deze uiterst effectieve sport terug zien in veel kungfu films, zelfs in die van acrobatische vechtkunstenaar Jackie Chan. Maar feit is dat wing chun veel te statisch is voor cinema. Het mist elegantie, het mist sierlijke opvallende bewegingen, het is niet beeldend genoeg. Kortom wing chun ziet er een beetje lullig en droog uit en dat begreep Bruce Lee maar al te goed. Geen kruipende tijger, vliegende panter of priemende schorpioen stijl. In wing chun sta je recht op en recht naar de tegenstander toe, je vecht heel dicht bij en je bewegingen zijn dus heel kort en zeer snel. Dat werkt niet op het witte doek, waar de vechters normaliter meters door de lucht vliegen en elkaar met grootse en te volgen bewegingen in elkaar meppen.
Dat is jammer voor diegenen die bekend zijn met wing chun en dit graag in films willen zien. De beoefenaars en liefhebbers van kickboksen bijvoorbeeld worden al jaren rijkelijk bediend. Nu eindelijk is er dan met ‘Ip Man’ een echte wing chun film en wat voor één! Yip Man wordt gespeeld door Donnie Yen op wiens lijf de rol gegoten lijkt te zijn en dat terwijl Yen niet eens een beoefenaar van wing chun was en het dus voor deze film heeft moeten leren. Maar Donnie Yen heeft precies die ranke bijna vrouwelijke bouw die weinig kracht doet vermoeden, maar juist uiterst geschikt is voor de snelle en explosieve vechtstijl die oorspronkelijk door een vrouw bedacht zou zijn.
‘Ip Man’ is niet een macho testosteronfilm maar een mooi historisch drama waarin een belangrijke rol is weggelegd voor stijlvolle vechtscènes en die ook voor de niet wushu fans interessant is. De vakkundige regisseur Wilson Yip slaagt erin met een beperkt budget overtuigend de kleurrijke stad Foshan in de jaren dertig na te bouwen en schetst in een aantal krachtige beelden de Japanse bezetting van de stad, die een groot deel van de bevolking zijn leven kostte.
De vechtscènes zijn ook schitterend in beeld gebracht. Goede vechtfilms laten de camera en de montagetafel zoveel mogelijk met rust en laten de vechters hun werk doen vanuit een hoek dat we alle bewegingen en klappen goed kunnen zien. Dat doet ‘Ip Man’ ook en dat maakt de film echt tot een visueel spannend spektakel. Verder wordt er een minimum aan touwen en andere gadgets gebruikt om de gevechten spectaculairder te maken. Tactvolle sprongen die net ietsje te ver zijn of mensen die net even wat verder worden weggetrapt dan echt zou kunnen, maar niets dat het literaire en cinematografische begrip “suspension of disbelief” te ver oprekt.
Historisch correct is ‘Ip Man’ echter niet. Yip Man’s rol als opstandeling tegen de bezettende Japanner en redder van de Chinese eer is hier wel erg geromantiseerd. Wat dat betreft voelt ‘Ip Man’ soms aan als een product van het nationaal culturalisme dat momenteel sterk is in China. Ook met nog steeds een stukje socialisme erin verweven. Yip Man begint als aristocraat, wordt dan van huis en haard beroofd door de Japanners en ervaart nederigheid als arbeider in een kolenmijn, maakt zich vervolgens “nuttig” met zijn vechtkunst als beschermer van fabrieksarbeiders en wordt tenslotte held van het Chinese volk. We hebben dat wel eens eerder gezien in propagandafilms uit de Culturele Revolutie periode en hier is het eigenlijk niet veel anders. Aan het eind van de film wordt er in tekst vermeld dat de Japanners capituleerden en de Chinezen dus de oorlog gewonnen hadden. Door niet te vermelden dat dit voor een groot deel op conto van twee atoombommen van de Verenigde Staten geschreven kan worden, lijkt de verantwoordelijkheid van de overwinning wel heel eenzijdig bij de Chinezen te liggen. Cru is ook dat Yip Man eigenlijk lid was van de Kuomintang, de toenmalige nationalistische partij. Yip Man was dus eigenlijk een vijand van de communisten en moest na de oorlog vluchten naar Hongkong omdat de grond op het vasteland van China hem te heet onder de voeten werd. Dus niet vanwege de Japanners maar vanwege zijn eigen socialistische landgenoten.
Wat dat betreft gaat het in ‘Ip Man’ net als met de touwtjes in de vechtscènes om de “suspension of disbelief”. Tijdelijk in meegaan tot het is afgelopen. Voor wie een mooie film met een goed verteld verhaal en smaakvol gedoseerde spectaculaire vechtscènes wil zien is ‘Ip Man’ een absolute aanrader.
Alberto Ciaccio
Waardering: 4