Iris (1987)

Regie: Mady Saks | 90 minuten | komedie, drama | Acteurs: Monique van de Ven, John Kraaijkamp Sr., Titus Tiel Groenestege, Roger Van Hool, Elsje Scherjon, Tom Jansen, Marja Habraken, Hiske van der Linden, Ingeborg Loedeman, Tabe Bas, Ad Noyons, Catrien Wolthuizen, Harry van Rijthoven, Cas Baas, Paul Kooy, Frouke Fokkema, Gerard Borkus, Freark Smink, Klaasje Postma

Jongeren kennen Monique van de Ven misschien nog van de serie ‘Dokter Deen’, over een arts die vanuit de stad naar Vlieland verhuist. ‘Iris’, over een veearts die het leven in de stedelijke middenklasse verlaat om alleen op het platteland een leven op te bouwen, heeft wel iets van ‘Dokter Deen’. De film heeft ook een korte spin-off als serie gehad, in 1992.

De film is een typisch Nederlands middle-brow product uit de jaren tachtig: een beetje aantrekkelijk voor het grote publiek, een beetje serieuze ondertoon, latent feministisch. Maar ‘Iris’ is een klassiek opgebouwde film, technisch goed uitgevoerd, adequaat geacteerd. Van de Ven was trouwens allang niet meer de jeune première van het filmgilde in 1987, ze was al 35.

De klasse straalde er wel van af, al moet de obligate Nederseks er natuurlijk wel van komen, na een half uur of zo, met Titus Tiel Groenestege – bekend van het cabaretduo Frisse Jongens. Het wordt stijlvol in beeld gebracht; er wordt in de film verder geprobeerd een sfeer als in ‘Straw Dogs’ te realiseren. Lees: vijandige plattelanders versus buitenstaanders.

Iris (Van de Ven) is een behulpzame vrouw, de plattelanders zijn niet allemaal even leuk. De beste acteerprestatie komt van Johnny Kraaykamp Sr., als drankzuchtige oude boer. Kraaykamp weet de juiste toon van dreiging te vinden, al wordt de film nooit echt spannend. Qua plotontwikkeling is het te vlak en te traag, en dat blijft zo.

De karakterologische tegenstellingen die in de film worden gecreëerd, zijn ook een beetje anachronistisch. Er zit wel een soort charme in dit soort tijdsbeeld, maar puur voor de mensen die in de jaren tachtig zijn opgegroeid nog een beetje te genieten. De jongeren onder ons hebben een veel breder palet aan visueel aanbod tegenwoordig, en zullen minder mild zijn.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 26 maart 1987
VOD-release: 24 april 2025 (Eye Film Player)