Irma La Douce (1963)

Regie: Billy Wilder | 147 minuten | komedie, romantiek | Acteurs: Jack Lemmon, Shirley MacLaine, Lou Jacobi, Bruce Yarnell, Herschel Bernardi, Hope Holiday, Joan Shawlee, Grace Lee Whitney, Paul Dubov, Howard McNear, Cliff Osmond, Diki Lerner, Herb Jones, Bill Bixby, James Caan    

“It’s hard enough to write a good drama, it’s much harder to write a good comedy, and it’s hardest of all to write a drama with comedy. Which is what life is.” Een tekenende uitspraak van Jack Lemmon (1925-2001). De acteur, die de zoon was van een middle class donutkoning, werd alom geprezen om zijnwerk. Lemmon verstond de kunst om zijn vrolijke rollen – zoals in ‘Some Like It Hot’ (1959) – iets tragisch mee te geven. En wanneer hij een serieuzere rol speelde – zoals in ‘The China Syndrome’ (1979) – zag je toch altijd een speelse glans in zijn ogen. Lemmon, de favoriete acteur van Kevin Spacey, was wars van sterallures. Hij vond dat acteurs teveel geld verdienen en van mensen aan het lachen maken hield hij helemaal niet. Maar ondanks dat hij niet veel van zijn vak begreep, bleef hij tot kort voor zijn dood met veel plezier films maken. Samen met regisseur Billy Wilder vormde hij een gouden duo; samen maakten ze maar liefst zeven films. Een daarvan is de romantische komedie ‘Irma La Douce’ uit 1963.

In die film speelt Lemmon Nestor Patou, een wereldvreemde agent die begint aan zijn eerste dag in de rosse buurt van Parijs. Politie en justitie hebben een afspraak met de daar op straat werkende hoertjes en hun pooiers, maar daar weet Nestor niets van. Zodra hij illegale praktijken vermoedt, arresteert hij iedereen in het bordeel, inclusief zijn baas die daar toevallig een afspraakje had! Die actie wordt hem niet in dank afgenomen en dus staat hij direct op straat. Om z’n verdriet te verwerken gaat hij naar de kroeg waar hij Irma La Douce (Shirley MacLaine) treft, een hoertje waarmee hij eerder die dag al een leuk gesprek had. Irma ontfermt zich over hem en neemt hem in huis. Vanaf nu is Nestor haar pooier en zal ze voor hem zorgen door veel geld binnen te brengen. Maar Nestor wil geen pooier zijn en hij wil al helemaal niet dat Irma met andere mannen naar bed gaat om hem te onderhouden. Daarom bedenkt hij samen met bareigenaar Mr. Moustache (Lou Jacobi) een list. Verkleed als de chique Engelse Lord X bezoekt hij Irma. Hij betaalt haar zoveel, dat ze de rest van de week niet meer hoeft te werken. En alles dat ze daarvoor hoeft te doen, is een potje met hem te kaarten. Het geld dat hij haar betaalt verdient hij door ’s ochtends vroeg op de markt te werken. Daardoor is hij echter wel te moe om Irma nog aandacht te schenken. Omdat ze die wel krijgt van Lord X, trekt ze steeds meer naar hem toe, zodat Nestor zijn eigen grootste concurrent wordt.

Amper drie jaar na hun veelgeprezen film ‘The Apartment’ (1960, winnaar van de Oscar voor beste film en beste regie), sloegen Billy Wilder, Jack Lemmon en Shirley MacLaine de handen wederom ineen voor een nieuwe komische kijk op liefde en relaties. Het bedompte New Yorkse kantoorgebouw uit de eerste film werd vervangen door de kleurrijke straten van Parijs. De grappen over het in die tijd taboeonderwerp seks sloegen behoorlijk aan bij het publiek. ‘Irma La Douce’ was Wilders grootste commerciële succes tot dan toe en de film sleepte drie oscarnominaties in de wacht. Die voor André Previns prachtige score werd verzilverd. De film is gebaseerd op de gelijknamige musical, dus speelt de muziek een centrale rol in de film. En ook al zijn de liedjes geheel verdwenen, de film ademt toch de sfeer van een musical. Dat is vooral te danken aan het verhaal, dat in principe simpel is en de wetten van de logica meer dan eens tart. Een kenmerk van de meeste musicals. Bovendien werkt het eerste deel van de film – waarin Lemmon de klungelige maar goedbedoelende agent neerzet – veel beter dan het tweede deel, dat zwaar leunt op de verkleedpartijen die de acteur al eerder uitvoerde in ‘Some Like it Hot’. Wat humor betreft hebben we van zowel Lemmon als Wilder wel eens beter gezien. De bij vlagen naar slapstick neigende grappen zijn helaas lang niet allemaal even sterk.

Gelukkig maakt de cast veel goed. Jack Lemmon en Shirley MacLaine zijn sterke karakteracteurs met een karrenvracht aan charisma. Zij kunnen een film als deze met gemak dragen. Zowel Lemmon als MacLaine kunnen zich uitleven met kekke, kleurige outfits. De sterkste rol – die met de beste oneliners – wordt echter vertolkt door de Canadees Lou Jacobi (‘Avalon’, ‘Arthur’) als droogkomische bareigenaar Mr. Moustache. Zijn uitspraak ‘But that’s another story’ vormt als het ware een running gag door de hele film heen. Andere opvallende acteurs in de cast zijn Hope Holiday (‘The Apartment’) en Russ Meyers lieveling Tura Satana (‘Faster Pussycat! Kill! Kill!’) als hoertjes, Bill Bixby (‘The Incredible Hulk’) als een van hun klanten en Cliff Osmond (‘Kiss Me, Stupid’) als politieagent. Let ook op een minuscuul bijrolletje – wel goed kijken! – van een jonge James Caan (‘The Godfather’) als soldaat!

Hoewel de film er prachtig uitziet en de muziek erg aanstekelijk is, weet ‘Irma La Douce’ de verwachtingen niet helemaal in te lossen. Dat ligt niet aan hoofdrolspelers Lemmon, MacLaine en Jacobi, die hun uiterste best doen. Het script lijkt hier de boosdoener. Iets dat in feite een vluchtig niemendalletje is, wordt eindeloos uitgerekt. De film had makkelijk een half uur ingekort kunnen worden. Ook de humor komt tegenwoordig niet helemaal uit de verf. Desondanks is ‘Irma La Douce’ een amusant werkje waarmee je je echt niet hoeft te vervelen.

Patricia Smagge

Waardering: 3