Iron Monkey – Siu nin Wong Fei Hung ji: Tit Ma Lau (1993)
Regie: Yuen Woo-Ping | 86 minuten | actie, drama | Acteurs: Rongguang Yu, Donnie Yen, Jean Wang, Shi-Kwan Yen, James Wong, Hou Hsiao, Sze-Man Tsang, Shun-Yee Yuen, Fai Li
Yuen Woo-Ping! Deze regisseur en actie-choreograaf is werkelijk een geschenk aan de martial arts cinema. Niet alleen heeft hij de actie verzorgd van internationale publiekstrekkers als ‘The Matrix’, ‘Kill Bill’, en ‘Crouching Tiger, Hidden Dragon’, hij is ook verantwoordelijk voor martial arts klassiekers als ‘Drunken Master’, ‘Once Upon a Time in China’, en ‘The Magnificent Butcher’. ‘Iron Monkey’ doet voor geen van deze films onder in actiespektakel, met hiernaast een meeslepend, ouderwets verhaal over de strijd tussen goed en kwaad (hier: corruptie), met personages waar de toeschouwer ook echt om kan geven. Kortom, een aanrader op elk vlak.
In 2001, een jaar na de release en het wereldwijde succes van ‘Crouching Tiger, Hidden Dragon’, werd ‘Iron Monkey’ opnieuw in bioscopen in Amerika vertoond, met natuurlijk Yuen Woo-Ping als verbindende factor. Uiteraard was geld de grootste beweegreden, maar hiernaast verdient deze film het ook daadwerkelijk om in de belangstelling te komen van het grote publiek en om op een groot scherm bekeken te worden.
In het begin van de film lijkt het een beetje een amateuristisch werkje te zijn, met kunststof zwaarden en van die overdreven kung-fu geluidseffecten en –kreten, maar al snel wordt je zo erg meegesleurd in de kinetische vechtscènes, dat deze elementen niet meer ter zake doen. Het vechtwerk is zeer virtuoos, met een flink uitpakkende Rogguang Yu als de Iron Monkey. Hij draait rond op tafels terwijl hij trappen uitdeelt, en laat allerlei originele combinaties en bewegingen zien. En zijn personage Wong Kei-Ying (de titelfiguur), is een traditionele op Zorro en Robin Hood gelijkende held die de rijken bevecht en hun op corrupte wijze verkregen geld uitdeelt aan de armen. Zoals Zorro een “Z” in bomen en huizen krast, laat de Iron Monkey een tekening van een aap achter op de plekken waar hij zijn zakjes met goud bezorgt. De (arme) bevolking richt altaren voor hem op, en draagt deze ongeziene weldoener op handen. Dus, wanneer een nietsvermoedende (martial arts) agent, Wong Kei-Ying (Donnie Yen) wordt ingehuurd om deze door de gouverneur als crimineel bestempelde strijder te doden, wordt dit hem, tot zijn verbazing, door de bevolking niet in dank afgenomen. Na een spannend gevecht op de daken, verwacht hij als een held onthaald te worden, maar niemand wil hem zelfs maar iets te eten aanbieden.
De manier waarop deze vermeende schurk aanbeden wordt door de bevolking, doet de agent toch wel enigszins twijfelen over zijn aard. Helemaal wanneer de gouverneur allerlei onschuldige mensen die hem aan de Iron Monkey doen denken, gevangenneemt en zelfs laat brandmerken, blijken de zaken niet zo simpel te liggen als hij dacht. Maar zijn zoon, Wong-Fei Hung is door de gouverneur als onderpand gevangen genomen, dus voorlopig zal hij gewoon zijn oorspronkelijke taak moeten vervullen om zijn zoon weer te kunnen zien.
De ironie is dat zijn door de gouverneur gecreëerde aartsvijand de enige is die hem, in zijn burgerhoedanigheid, vriendelijk behandelt en te eten geeft. Samen met zijn assistente, de bevallige juffrouw Orchid, die overigens ook zeer bedreven is in de vechtkunst. Tijdens subtiele momenten, korte blikken of aanrakingen, wordt duidelijk dat Wong Kei-Ying en juffrouw Orchid elkaar wel zien zitten. Maar dit blijft vooral onder de oppervlakte smeulen.
Maar hoeveel betrokkenheid het verhaal en de personages ook genereren, zonder spetterende actiescènes ben je nergens. En het is op dit gebied dat de film werkelijk schittert. Elk personage gooit zijn trukendoos open en vertoont de ene indrukwekkende combo na de andere. Met blote vuisten en voeten, of lange stokken, zwaarden, metalen balletjes, stoelen, tafels, en op allerlei uiteenlopende oppervlakten, zoals daken, meubilair, en hoge, houten palen. Zelfs de kleine Wong Fei-Hung, gespeeld door Sze-Man Tsang (een meisje!), geeft een fantastische spektakel weg. Vooral met de lange stok is zij zeer bedreven, en laat ze haar volwassen vijanden alle hoeken van de kamer zien. De personages zijn vrij rudimentair vormgegeven, maar krijgen hier en daar zelfs nog wat extra diepgang of nuance. Zoals hoofd van de beveiliging Master Fox (Shun-Yee Yuen), die eigenlijk best een goede man blijkt te zijn. Ook is de hele relatie tussen agent Wong Kei-Ying en Dr. Yang, oftwel de Iron Monkey, natuurlijk eentje die langzamerhand van gezicht verandert, en hierdoor inhoudelijk interessant wordt. Maar bovenal zijn de gevechten een lust voor het oog, met groots opgezette confrontaties en een leuke schurk, die flinke meppen kan uitdelen met zijn “Vliegende Mouwen”. Dat Yuen-Woo Ping tegenwoordig zoveel gevraagd wordt om actiescènes te verzorgen, is dus echt geen hype. Het is volkomen begrijpelijk. Wie hier nog aan twijfelt hoeft alleen maar de martial arts-topper ‘Iron Monkey’ te bekijken.
Bart Rietvink