Isabelle (2011)

Regie: Ben Sombogaart | 100 minuten |  drama, thriller | Acteurs: Halina Reijn, Tineke Caels, Wim Opbrouck, Michel van Dousselaere, Ron Cornet, Barbara Sarafian, Pallas van Boetzelaer, Michael Nierse, Monique van de Ven, Edwin de Vries, Brigitte Urhausen, Daniel Plier, Casper Grimbère, Ludo Hoogmartens, Eugenie Anselin, Isabelle Constantini, Jan Becaus, Hilbert Dijkstra, Tom de Hoog, Patrick Hastert, Norbert Rutili, René Mioch, Janine Abbring, Willem Quaries van Ufford, Thomas Cammaert, Anna Drijver, Jeff Manderveld

‘Isabelle’ (script gebaseerd op de gelijknamige roman van Tessa de Loo) worstelt zich stijfjes door een vrij simpel verhaal. Elk element in de film wordt zo nadrukkelijk uitgespeld, dat niemand iets van de onderhavige thematiek kan missen. Daarmee heeft ‘Isabelle’ iets weg van een leerzaam (duister) sprookje van de hand van Ben Sombogaart, die met succes een andere roman van De Loo verfilmde: ‘De Tweeling’. Maar de mensen in ‘Isabelle’ verhouden zich tot elkaar als de radertjes van een uurwerk en staan in dienst van betekenisvolle gebeurtenissen die maar niet tot leven willen komen. De aandacht voor thematiek is zo nadrukkelijk dat ‘Isabelle’ haar andere rollen – als drama, thriller – wat verwaarloost. Dat stelt uiteindelijk teleur, zeker omdat de film er goed uitziet en je lekker weet te maken met een suspensevol begin.

‘Isabelle’ gaat over actrice Isabelle (Halina Reijn). Ze is wereldberoemd in Nederland, zo maakt een rodeloperscène met René Mioch duidelijk. Vlak voor de opnames van weer een nieuwe kaskraker besluit Isabelle zich op te laden in het gemoedelijke Ardeense gehucht waar haar ouders (Edwin de Vries, Monique van de Ven) een huisje hebben. Poedelnaakt neemt ze gloedvolle zonnebaden in het bos en na afloop drinkt ze een Jupiler in het dorpscafé. Isabelle, parel te midden van de zwijnen, vindt het “geweldig om hier te zijn” en schudt haar haren los, waarna de barman van dienst zijn hand begeerlijk op haar wang legt. De gasten in het café werpen geen blikken op het echte leven, maar op een smetteloze fantasie; op “de meest begeerde vrouw van Nederland”. Vanuit de verte staart ook barvrouw Jeanne naar Isabelle. De afstand tussenbeide is meer dan geografisch: Jeanne is spuuglelijk. Haar linkeroog hangt er lusteloos bij, haar neus bobbelt en haar kin wijkt uit als die van een heks op een bezemsteel. Over háár uiterlijk kan, waarschijnlijk, geen misverstand bestaan. In ‘Isabelle’ is sowieso niets ambigu. Behalve, nu net, de schoonheid van Isabelle. Halina Reijn speelt de schoonheid zelve, maar we zien desondanks dat haar knappe uiterlijk haar, net als andere stervelingen, moeite kost. (Naar verluidt deed Reijn zelf in eerste instantie auditie voor de rol van haar tegenspeelster.) Terwijl Jeanne volgens de film nu juist tot wanhoop wordt gedreven door Isabelles aangewaaide, jaloersmakende, schier ontembare schoonheid, die zich niet laat bepalen door zoiets vulgairs als smaak, of verwaarlozing.

De eerstvolgende ontmoeting tussen Isabelle en Jeanne, diep in het bos, waar Isabelle wederom ligt te zonnen, is meteen de meest indringende. Jeannes doffe kleding en geblokte hond (‘George Clooney’, vat je ‘m?) steken af tegen Isabelles ontwapenende naaktheid. Naakter dan Isabelle kun je als mens niet zijn. Nergens in de film zal die driehoeksverhouding tussen kat, hond en muis nog eens zo mooi worden uitgespeeld. Terwijl ze elkaar praktisch de hele film gezelschap zullen houden: deze ontmoeting is geen toevallige. Jeanne is gekomen om Isabelle op te halen, op te sluiten, uit te hongeren, en verval en vergaan van mooie Isabelle op schildersdoek te vereeuwigen. En wat doet Isabelle als die verschrikkelijke waarheid tot haar doordringt? Ze praat, als brugman. Als schmierende psychotherapeut, als patiënt vol zelfmedelijden. Ze neemt alle tijd, weken zelfs. Op zijn minst een opvallende keuze voor iemand die snel verzwakt. Alsof ze als kat in doodsnood geen rare sprong besluit te maken, maar een stevige wandeling. Want George Clooney is zo eng.

Waar Halina Reijn in een onmogelijke houding voor Jeanne moet poseren, zal actrice Tineke Caels zich in een emotionele spagaat hebben gelegd om Jeanne te kunnen spelen. En niet alleen omdat ze er in een aan de vergankelijkheid overgeleverd huis (afbladderende verf, roestige kranen) toch nog aan denkt haar verzameling damesbladen keurig op stapeltjes leggen. Want zo gecontroleerd, intelligent en sadistisch als Jeanne zich in het eerste halfuur toont, zo onzeker, naïef, en afhankelijk zwalkt ze door het laatste halfuur. Dat die omslag niet overtuigt, ligt zeker niet aan Caels, maar zit hem in de weinig overtuigende manier waarop deze wordt bereikt: het is lastig te geloven dat de oh zo berekenende Jeanne vanachter haar schildersezel zomaar slikt wat Isabelle haar voorkauwt. Op Isabelles eerste poging tot emotionele manipulatie laat Jeanne dan ook nog resoluut weten het spelletje te doorzien: “Regel één: maak contact met de gijzelnemer en laat zien dat je een mens bent.” In de rest van de film lijkt ze die les echter volkomen vergeten.

Een belangrijke bijrol is weggelegd voor fotograferende schoolmeester Bernard (Wim Opbrouck, blanco en flegmatiek) die een nogal obligaat gevisualiseerde fascinatie voor Isabelle ontwikkelt en tegelijkertijd een speurtocht op touw zet die van alles is, behalve spannend. Je voelt haast hoe Bernard de regieaanwijzingen opvolgt – als een houten pop die zijn ziel nog moet vinden. Wat de personages, en de film, het meest opbreekt, is een opeenstapeling van gebeurtenissen die het gezond verstand tarten. Zo vindt er een omvangrijk politieonderzoek plaats naar Isabelles verdwijning, maar komt geen rechercheur op het idee Jeanne te ondervragen. Jeannes verklaring: ze is te lelijk om de aandacht te trekken. Heugelijk nieuws voor wie meent te leven in een wereld waarin vreemde eenden en zwarte schapen juist opvallen. Ander moment: Isabelle denkt er ook na weken van uithongering nog aan om bij haar eerste tochtje naar buiten een paar torenhoge sleehakken aan te trekken. En weer elders raakt George Clooney verstrikt in een brandende kamer. Op slag schiet baasje Jeanne zo in de stress dat nota bene Isabelle haar grommende bewaker uit de brand moet helpen. Het is een scène zo stuntelig dat deze niet zou misstaan in een film van Laurel & Hardy.

Martijn Laman

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 22 september 2011
DVD- en blu-ray-release: 19 januari 2012