It (2017)

Regie: Andy Muschietti | 135 minuten | drama, horror, thriller | Acteurs: Bill Skarsgård, Jaeden Lieberher, Jeremy Ray Taylor, Sophia Lillis, Finn Wolfhard, Wyatt Oleff, Chosen Jacobs, Jack Dylan Grazer, Nicholas Hamilton

Magistrale verfilming van de vuistdikke, meesterlijke roman van Stephen King, die niet slaafs de tekst volgt, maar wel de sfeer van het boek goed weet te vangen.

‘IT’ is de benaming voor een oeroud kwaadaardig wezen dat zich ophoudt in de afwatering en riolen van Derry, een stadje in de noordoostelijke staat Maine in de VS. Al eeuwenlang terroriseert “Het” de lokale bevolking, met name kinderen, en keert elke 27 jaar terug om zich te voeden met de angsten van kinderen die hij vermoordt. Hij neemt daarbij verschillende gedaanten aan. De meest beruchte verschijning van Het is als Pennywise, de dansende clown (Bill Skarsgård). Zeven vrienden onder aanvoering van Bill Denbrough (Jaeden Lieberher) proberen samen het monster te verslaan.

Waar het boek de ervaringen van het zevental als kinderen in de jaren 50 van de vorige eeuw vermengt met hoe ze als volwassenen in de jaren 80 omgaan met Pennywise, concentreert de film zich alleen op de periode dat de zeven vriendschap sluiten in hun jeugd. De keuze om de handeling te verplaatsen van de jaren 50 naar de jaren 80 van de 20e eeuw pakt goed uit. Het roept in positieve zin associaties op met “Stranger Things” en “The Goonies”. De film is regelrechte horror, maar waar de film ook verrast, is in hoe grappig de film op veel momenten ook is.

De zeven vrienden waar de film om draait, zijn stuk voor stuk buitenbeentjes en ze worden ook wel de “Losers” club genoemd. Naast de stotterende Bill, bestaat de groep uit de astmatische Eddie Kaspbrak (Jack Dylan Grazer), de brildragende grappenmaker Richie “Vuilbek” Tozier (Finn Wolfhard), de joodse Stan Uris (Wyatt Oleff), de zwaarlijvige Ben Hanscom (Jeremy Ray Taylor), de zwarte Mike Hanlon (Chosen Jacobs) en het enige meisje: Beverly Marsh (Sophie Lillis) die de reputatie heeft een slet te zijn en in een arme wijk van Derry woont.

Alsof de bedreiging van de moordende Pennywise en het oplopende aantal kinderverdwijningen nog niet genoeg is, hebben ze allemaal zo hun eigen problemen thuis. En dan hebben ze ook nog last van de gestoorde pestkop Henry Bowers (Nicholas Hamilton). Van niet iedereen wordt hun achtergrond en thuissituatie even goed uitgediept, maar de schetsen die de film geeft, zijn zeker herkenbaar.
Regisseur Andy Muschietti weet een goede balans aan te brengen tussen de luchthartiger momenten en de onvervalste horror. Daarbij maakt hij vooral gebruik van (ouderwetse) schrikeffecten, die wel effectief worden ingezet. Maar ook zonder dat ademt de film een nerveus onheilspellende sfeer, geholpen door de muziek van Benjamin Wallfisch en het camerawerk van Chung-Hoon Chung. Het acteerwerk van de grotendeels jonge cast is fenomenaal, evenals Skarsgård als de zichzelf Pennywise noemende clowneske incarnatie van Het.

Alleen daarin is ‘IT’ al een hele verbetering ten opzichte van de miniserie in twee delen uit 1990. Die versie had zeker ook zo zijn enge momenten, vooral dankzij de briljante vertolking van Tim Curry als Pennywise, maar schoot vooral in het soms matige acteerwerk en de matte ontknoping te kort. Ook werd de serie gehandicapt door de strenge eisen aan wat er aan horror getoond kon worden op televisie. Daar heeft ‘IT’ zeker geen last van.

Er zijn heel veel mensen die clowns helemaal niet grappig, maar vooral eng vinden. Voor hen zal “IT” zeker niet helpen om dat gevoel weg te nemen. Skarsgård weet niet alleen een griezelig gestoorde clown, maar vooral ook een interessante nieuwe versie van Pennywise neer te zetten. Daarbij legt hij heel andere accenten dan bij het publiek bekende vertolking door Curry. Beide acteerprestaties zijn fantastisch. De Pennywise van Skarsgård heeft een haast kinderlijke uitstraling, alsof hij zelf nog niet helemaal begrijpt wat hij is en daar met een (letterlijk) kwijlend enthousiasme probeert achter te komen. Zo weet Skarsgård ook in de duisterste scènes nog diverse emoties over te brengen. Vooral ook dat hij enorm veel plezier heeft in het jagen op de kinderen en hen zo veel mogelijk angst aan te jagen.

Ook voor kenners van het boek zijn er nog genoeg verrassingen. Begrijpelijkerwijs zijn er vanwege tijdgebrek veel cruciale boekscènes veranderd, maar Muschietti past ook een aantal van de verhaallijnen soms grondig aan. Daarbij zijn het lot van Patrick Hockstetter en de familiegeschiedenis van Mike de voorbeelden van. De meest in het oog springende verandering is echter de climax, waarbij de makers keuzes maken die nogal afwijken van het boek. Als fan van het boek is het niet eenvoudig om die keuze helemaal te duiden binnen de context van de door Stephen King neergezette mythologie. Het werkt binnen de film, maar wellicht moet een definitief oordeel opgeschort worden totdat deel 2 in de bioscoop gaat draaien.

Niet voor niets begint de aftiteling met ‘Chapter One’. De makers hadden wel plannen, maar of die film gemaakt zou worden, hing af van het succes van dit eerste deel. Daar hoeven ze zich geen zorgen over te maken: “IT” brak allerlei box-office records en dat deel 2 gemaakt gaat worden, lijkt wel een zekerheid. Er is meer dan genoeg reden om daar naar uit te kijken.

Hans Geurts

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 7 september 2017
Digitale download-release: 12 januari 2018
DVD, blu-ray en UHD-release: 24 januari 2018