It’s a Free World… (2007)

Regie: Ken Loach | 96 minuten | drama | Acteurs: Kierston Wareing, Juliet Ellis, Leslaw Zurek, Joe Siffleet, Colin Caughlin, Maggie Russell, Raymond Mearns, Davoud Rastagou, Mahin Aminnia

Ken Loach is bekend van zijn sociaal getinte drama’s die veelal een realistisch en soms grimmig beeld schetsen van maatschappelijke underdogs. Ook in ‘It’s A Free World’ bevindt hij zich op voor hem ‘vertrouwd’ terrein. Het verhaal behandelt de uitbuiting van immigranten (legaal en illegaal) en hoe deze aan – of onder – de rand van de samenleving proberen te overleven. De arbeidsmarkt is voor hen soms een soort wilde westen waar weinig regels gelden, behalve dan die van de sterkste en de sluwste. Om aan geld te komen zijn zij gedwongen elk baantje dat hen aangeboden wordt te accepteren. Dat zijn banen per uur of per dag, vaak zonder rechtszekerheid of gegarandeerde duur. De misstanden in de wereld van de ‘flexibele’ arbeid kunnen groot zijn en worden in dit verhaal uitstekend geschetst.

Toch gaat het verhaal niet alleen over de ellende van die immigranten. Loach heeft op uitstekende wijze in het verhaal de geschiedenis van degenen die deze exploitatie op hun geweten hebben verweven en de manier waarop ook zij soms slachtoffer kunnen zijn van hun eigen omstandigheden. Loach laat mooi zien dat mensen dan opportunistisch kunnen kiezen voor zichzelf en uitsluitend gaan voor eigen gewin zonder enige scrupules.

Wat de film een extra geloofwaardigheid geeft is dat Loach het verhaal laat verlopen via Angie, die aanvankelijk zelf slachtoffer is. In haar desperate verlangen uit haar eigen miserabele bestaan te ontsnappen verandert zij uiteindelijk van slachtoffer naar dader. De rol van Angie wordt bijzonder sterk vertolkt door Kierston Wareing.

Angie heeft het niet gemakkelijk gehad in het verleden. Haar relatie is verbroken, haar zoontje verblijft tijdelijk bij haar ouders. Na haar ontslag als recruiter bij een uitzendbureau voor Oost Europeanen besluit zij met haar vriendin zelf een soortgelijk bedrijfje op te zetten. Dat bedrijfje runnen ze vanuit hun eigen woning. In eerste instantie lopen de zaken voorspoedig. Zij gedraagt zich redelijk ten opzichte van haar uitzendkrachten en denkt de afdracht van premies en belasting later nog wel eens te doen als hun zaakje eenmaal op de rails staat. Al snel doen zich echter problemen voor met de betaling door opdrachtgevers en dus ook de uitbetaling aan de immigranten die zij te werk stellen. Ze raakt uiteindelijk de grip op de situatie volledig kwijt. Dan blijkt de wereld waarin zij opereert een meedogenloze. Al haar goede voornemens moeten wijken en worden op den duur overboord gezet. Haar eerdere ethiek is geheel verdwenen, Angie kent geen bedenkingen meer en deinst er niet voor terug de meest smerige en illegale praktijken toe te passen.

Kritiek komt tot haar via haar zakenpartner en vriendin Rose die steeds meer twijfels krijgt als zij ziet wat er allemaal gebeurt en zij bang wordt dat dit fout afloopt. Ook haar eigen vader levert ongezouten kritiek als hij ziet hoe Angie in haar nieuwe ondernemersrol haar medewerkers behandelt. Het mag worden verwacht dat dit ergens spaak zal lopen, maar hoe en op welke wijze en met welke gevolgen?

Evenals andere films van Loach is ‘It’s a Free World…’ niet groots van aanpak, eerder kleinschalig. De personages en het spel is uiterst realistisch. De kleuren passen volledig bij het (g)rauwe sentiment en karakter van de film. Loach is er in geslaagd zijn karakters in het verhaal goed uit te diepen en tegelijk zijn eigen politieke boodschap onopgesmukt mee te geven. De film is geschikt voor een breed publiek. De problematiek van immigratie speelt overal. Mexicanen die in de USA als goedkope arbeidskrachten de economie overeind houden en ook Polen die in Nederland in de tuinbouw werken zullen wellicht soms onder gelijke omstandigheden moeten werken.

Realistisch en rauw, geloofwaardig en gevoelig. Sterke acteerprestaties. De trouwe schare Loach-volgelingen wordt weer op haar wenken bediend en zal over deze film meer dan tevreden zijn. Het is ook dit keer weer een prima film geworden die stemt tot nadenken.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 10 april 2008