It’s a Wonderful Life (1946)

Regie: Frank Capra | 130 minuten | drama, familie, romantiek, fantasie | Acteurs: James Stewart, Donna Reed, Lionel Barrymore, Beulah Bondi, Gloria Grahame, Thomas Mitchell, Henry Travers, Frank Faylen, Ward Bond, H.B. Warner, Frank Albertson, Todd Karns, Samuel S. Hinds, Mary Treen, Virginia Patton

Deze klassieker van Frank Capra is uiteindelijk zeer zeker een feel good film, maar toch is het niet de overdadig zoete film die het in eerste instantie lijkt te zijn. De toon is af en toe namelijk behoorlijk serieus en grimmig. En de zoete, romantische stukken die erin voorkomen zijn meestal op zo’n oprechte en vakkundige manier geacteerd en geregisseerd dat je er haast wel in mee móet gaan.

Een belangrijke oorzaak van de goodwill die de film bij de kijker weet te creëren is de aanvankelijke sceptische houding van het hoofdpersonage jegens romantiek en knusse familiewaarden. George Bailey, geweldig geportretteerd door James Stewart, wil niet in het bedrijfje van zijn vader werken, maar de wereld ontdekken en echt “iemand” worden. De scène waarin hij dit vertelt aan zijn vader is erg mooi geacteerd. Het is herkenbaar hoe George wat anders wil in zijn leven, maar ook zijn vader niet wil kwetsen, en hoe de vader zijn bedrijf, dat zijn hele leven is, graag op zijn zoon zou overdragen, maar ook wel snapt dat George zijn eigen weg wil (en moet) inslaan. De subtiele manier waarop deze emoties door dit tweetal worden geacteerd doet je geloven dat dit échte personen zijn. Als kijkers kunnen we ons goed met George en zijn dromen identificeren, waardoor we bereid zijn met hem mee te gaan op zijn (psychologische) reis door het verhaal. Alles wat hem overkomt, overkomt ons ook.

De idealen en plannen van George worden continu op de proef gesteld. Op een bal ontmoet hij Mary, die al jaren (geleden) verliefd op hem was, maar wie George eigenlijk nu pas “echt” ziet staan. Jammer genoeg moet George die avond abrupt zijn samenzijn met Mary verbreken, omdat zijn vader op sterven ligt. Wanneer na de dood van pa Bailey ene Mr. Potter (een archetypische schurkenrol van Lionel Barrymore) zijn bedrijf wil overnemen, kan George dit niet laten gebeuren en neemt hij zelf de leiding op zich. Immers, het bedrijf van zijn vader, “Bailey’s Buildings and Loan”, zorgde er altijd voor dat ook de minder fortuinlijken in de samenleving aan fatsoenlijke woonruimte konden komen, en de gewetenloze zakenman Potter zou dit niet toestaan. Na vier jaar komt zijn broer Harry eindelijk thuis van studeren om, zoals hij George had beloofd, het bedrijf over te nemen. George ziet zich echter voor een dilemma gesteld, aangezien Harry’s belofte aan George zou betekenen dat hij een goede baan zou mislopen.

In neerslachtige toestand loopt George door de straten, wanneer hij door Mary wordt binnengevraagd, wier huis hij toevallig voorbijloopt. Ze werpt zich bijna aan zijn voeten, maar hij wil er niets van weten, aangezien hij weg wil van alles wat hem aan Bedford Falls kan binden. Dan belt Mary’s vriendje Sam op, die ook George wil spreken. De scène die dan volgt is één van de meest romantische scènes uit de filmgeschiedenis. George en Mary staan vlak naast elkaar met de telefoon tussen hen in gehouden, om gezamenlijk het gesprek met Sam te kunnen voeren. Ze worden echter voortdurend afgeleid door elkaar. Je ziet hoe George’s verdedigingsmechanisme langzaam begint af te breken. Hij ruikt aan Mary’s haar, bestudeert haar gezicht, en kan zich gewoonweg niet meer verzetten; en de toeschouwer ook niet: de romance is gewoonweg onvermijdelijk.

Langzaam maar zeker bouwt George dan toch een leven en gezin op in Bedford Falls, maar het blijft knagen. George wil Mary meer kunnen bieden dan een oud huis en wil nog steeds erop uit om een belangrijk persoon worden. Wanneer, door een streek van Potter, George op het punt staat failliet te gaan, ziet hij het niet meer zitten en wil hij er een eind aan maken. Op dat moment wordt hij te hulp geschoten door een engel in menselijke gedaante. Ook nu wordt het niet zweverig of prekerig. Integendeel, George gelooft de engel namelijk niet, en maakt voortdurend cynische grappen en opmerkingen over hem. Deze humor wordt gekoppeld aan een hoop tragiek wanneer George de wereld te zien krijgt zoals die zonder hem eruit zou hebben gezien en zo ziet wat de waarde en invloed van zijn leven is (geweest).

Alleen het einde, volgend op George’s emotionele dieptepunt door zijn reis door een troosteloze, deprimerende wereld is volop sentimentele vreugde. We weten wat er gaat volgen, en dat al onze hartsnaren bespeeld zullen gaan worden, maar dit einde is zo verdiend en bovendien het enige dat denkbaar is, dat het niet echt storend is en de kans groot is dat de kijker zich emotioneel overgeeft aan alle vreugde op het scherm.

Afgezien van wat gekunstelde en theatrale scènes is de film een ongekwalificeerd succes. Het heeft een tijdloos verhaal, fantastisch acteerwerk en sublieme regie: een terechte klassieker.

Bart Rietvink

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 7 juni 1951
Bioscooprelease: 14 december 2023 (4K restauratie)
4K UHD-release: 13 november 2019