Jack the Ripper (1988)
Regie: David Wickes | 190 minuten | drama, thriller | Acteurs: Michael Caine, Armand Assante, Ray McAnally, Lewis Collins, Ken Bones, Susan George, Kate Eddowes, Jane Seymour, Harry Andrews, Lysette Anthony, Roger Ashton-Griffiths, Peter Armitage, Desmond Askew, Trevor Baxter, Mike Carnell, Ann Castle, Deirdre Costello, Jon Croft, Angela Crow, Kelly Cryer, Marc Culwick, John Dair, John Fletcher, Sheridan Forbes, Hugh Fraser, Martin Friend, Christopher Fulford, Bruce Green, Ronald Hines, Denys Hawthorne, Michael Hughes, Peter Hughes, Edward Judd, Gertan Klauber, Jon Laurimore, Gary Love, Jonathan Moore, Richard Morant, T.P. McKenna, Ronald Nunnery, Sandra Payne, David Ryall, Gary Shail, Gerald Sim, George Sweeney, David Swift, Norman Warwick, Michael Gothard
In 1988 komt Thames Television met een verrassende kijk op ’s werelds meest bekende moordmysterie. Het is honderd jaar geleden dat de beruchte Jack the Ripper het Londense Whitechapel onveilig maakte en schrijvers David Wickes en Derek Marlowe beweren aan de hand van een grootschalig onderzoek naar de griezelige geschiedenis een nieuwe waarheid te hebben. De intrigerende climax waar de drie uur durende miniserie naar toe werkt, is daarmee de één-na-grootste troef. De echte kracht zit ‘m natuurlijk in de hoofdrol van detective Frederick Abberline. Regisseur David Wickes kreeg het namelijk voor elkaar Sir Michael Caine voor het eerst in bijna twintig jaar weer eens in een televisieproductie te krijgen. Een gegeven dat volledig als reflectie van het sterke script gezien kan worden, volgens de acteur zelf. De vertolking die hij in het materiaal over de getroebleerde politieman zag, leverde hem dan ook een Golden Globe op. Geen slechte keuze dus, dat ‘stapje terug’ naar de wereld van televisie.
Het verhaal van ‘Jack the Ripper’ behoeft waarschijnlijk weinig uitleg. In het Londen van 1888 is een moordenaar actief. Een moordenaar die het voorzien heeft op prostituees van de erbarmelijke wijk Whitechapel, die hij met chirurgische precisie om het leven brengt, verminkt en in een aantal gevallen ontdoet van organen of ledematen. De internationale pers smult van het verhaal, terwijl het politiekorps met de handen in het haar staat en de onrust onder de burgers zorgelijk toeneemt. Ook de kijker moet het stellen met onrust en spanning. Er komt steeds iemand in beeld, maar je kan niet opmaken wie het is. De camera laat tijdens de beestachtige moorden niet teveel toe, waardoor je een stapje achter blijft lopen. We volgen de gruwelijkheden van de sluwe moordenaar dan ook in de beleving van de alcohol liefhebbende maar bijzonder ervaren detective Abberline en zijn rechterhand sergeant George Godley (Lewis Collins), waardoor je veel van wat je objectief beschouwd weet of denkt te weten van deze sinistere periode in de geschiedenis van het Londense Eastend overboord kunt zetten. Veel onbetrouwbare figuren en dubieuze karakters worden opgezocht en ondervraagd, maar het lijstje potentiële daders neemt alleen maar toe en de kijker weet over de gevreesde sadist, die politie en pers in zijn greep houdt en de Engelse hoofdstad op de rand van burgeropstanden brengt, geen fluit meer dan deze twee onderzoekers.
De ene Londenaar is daarbij nog snoder dan de ander, terwijl de duistere plot van iedereen een griezel en dus een verdachte maakt. Hoe betrouwbaar is Amerikaan Richard Mansfield (een indrukwekkend vervaarlijke bijrol van Armand Assante), die met zijn theatershow dagelijks een schouwspel rond Dr. Jekyll en Mr. Hyde op het podium zet? Wat is de rol van liefdesinteresse Emma Prentiss (Jane Seymour), die met zowel Abberline als Mansfield de lakens deelt? Moeten we de koetsier van het koninklijk paleis in de gaten houden? En wat te denken van de lugubere Robert James Lees (Ken Bones), de hofleverancier van spirituele wijsheden? Het blijft tot het einde gissen wie nu er echt achter de gruwelijke moorden zit, en zelfs dan biedt de controversiële ontrafeling geen volledig betrouwbare verklaring. Er zijn namelijk teveel varianten van het echte verhaal, teveel invalshoeken, belangen en zelfs mogelijke verduisteringen van de legende, waardoor niemand met zekerheid kan stellen hoe de mysterieuze zaak verlopen is. Een gegeven dat Wickes benutte door maar liefst vier verschillende slotscènes op te nemen, om ook de cast en crew tot het einde op het verkeerde been te zetten. Maar is die uiteindelijke versie dan de juiste?
Uiteindelijk is een hoofdrol van Michael Caine altijd – of toch vrijwel altijd – de voornaamste reden uit te kijken naar een film of serie. Toch zeker met dergelijk bronmateriaal. Sprak het haast mythische geschrift rond Jack the Ripper al honderd jaar tot de verbeelding, dankzij het licht dat David Wickes op het verhaal schijnt is die fascinatie de afgelopen decennia enkel maar toegenomen, of in ieder geval op originele wijze verrijkt. In hoeverre deze visie de ware verwikkelingen verbeeldt, zullen we waarschijnlijk nooit ontdekken. Dankzij het fantastische Victoriaans Londense decor en de sfeer die de regisseur en zijn cast met hun interpretatie van de geschiedenis brengen, maakt dat ook helemaal niet uit. Het is hoe dan ook een boeiende en vakkundig gebrachte kijk op de zaak, die dankzij de opzienbarende opvatting over de waarheid achter de gebeurtenissen in de ontknoping een spraakmakende oplossing aanbiedt.
Robert Nijman