Jesse (2017)

Regie: Joey Boink | 52 minuten | documentaire

‘Jesse’ is een portret van Jesse Klaver, de jonge, charismatische politiek leider van GroenLinks tijdens de zwaarste periode van zijn leven tot dan toe: een heftige campagne rond de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 en vervolgens de mokerslag van het overlijden van zijn moeder tijdens de onderhandelingen voor een nieuw kabinet. Onderhandelingen die in het staartje van de film uiteindelijk blijken te mislukken.

De documentaire volgt Klaver in de lange aanloop naar de verkiezingen, als hij het stokje heeft overgenomen van Bram van Ojik en GroenLinks in de Tweede Kamer nog maar 4 zetels heeft. Klaver heeft de taak én de ambitie om van GroenLinks als ‘beweging’ de grootste op links te maken en de resultaten van voorgangers Paul Rosenmöller (11 zetels, 1998) en Femke Halsema (10 zetels, 2010) te overtreffen.

‘Jesse’ werd gemaakt door Joey Boink, die tijdens de campagne in dienst was van GroenLinks om filmpjes te maken en gaandeweg met Klaver bevriend raakte. Hier kwam veel kritiek op toen de zender BNNVARA de docu wilde uitzenden op de publieke omroep. Zonder dat iemand de film gezien had, werd er al hard geoordeeld over een gebrek aan onafhankelijkheid en dat er geen belastinggeld uitgegeven diende te worden aan een GroenLinks promofilm. Begrijpelijk op zich dat dit vragen oproept: filmmaker Boink was in dienst van de partij toen hij zijn materiaal schoot en het plan om er een film van te maken kwam pas achteraf. Toch had met name de felheid van de kritiek ook iets onwaarachtigs.

‘Jesse’ is geen onthullend portret geworden waarin familie en bekenden, voor- en tegenstanders aan het woord komen en de politicus geduid wordt door derden. Dat is een klassieke opvatting van documentaire of journalistieke reportage. Hier is Boink onderdeel van de campagne en krijgt hij na een debat zelfs een ‘boks’ van Klaver (wat op zichzelf een overbodig momentje is dat eruit geknipt had moeten worden).

Wat de film vooral is, is een Jesse-centrische schets van een hectische campagne en vooral een kijkje achter de schermen bij Klaver en zijn naaste medewerkers van GroenLinks. De vraag rijst wel of dit “kijkje” ook niet geregisseerd is. Zijn ze bij die linkse partij allemaal altijd zo lief en knuffelig zoals ze met elkaar omgaan? Er valt, op een enkel scheldwoord na, geen onvertogen woord. Er wordt gedold, gelachen en debatten voorbereid, maar dat maakt een documentaire nu niet bepaald heel boeiend.
 Wie denkt meer te weten te komen over de interne werking van een politieke partij ziet hier maar een klein deel. Verkiezingsprogramma? Inhoudelijke standpunten? Strijd tussen persoonlijkheden? Hoe is Jesse’s relatie met de andere (afwezige) kandidaten? De kijker wordt er niet wijzer van, behalve dan hoe er geoefend wordt op slogans en oneliners tot stand komen. 
Dat er behoorlijk wat gedoe was over de kandidatenlijst, met name over de kandidatuur van Kamerlid Liesbeth van Tongeren? In de docu is er niets van te zien. Het is moeilijk voorstelbaar dat dit volkomen buiten het blikveld van Klaver heeft plaatsgevonden, maar je ziet daar verder niets van. In dat opzicht is de film wel selectief, zeker gelet op de speelduur van 52 minuten. Was er ruimte geweest voor meer bespiegeling of reflectie? Meer context en duiding ook bij alle beelden? Ja, absoluut. De kijker krijgt maar fragmentjes voorgeschoteld – waarbij de keuze toch vrij vaak Klaver in een positief daglicht stelt. Winnaar van één van de debatten, PvdA leider Lodewijk Asscher aftroevend, het zijn kleine momentjes van triomf die veel aandacht krijgen.

Eerlijk is eerlijk: een deel van de kritiek dat het alleen maar een GroenLinks promofilm zou zijn, is op zijn minst te zwaar aangezet. De camera legt hier en daar wat ‘rauwe’ kantjes vast: vooral zijn evidente zenuwen als een debat op het punt staat te beginnen. Zo gelikt is het dan ook allemaal niet, zeker niet vergeleken met Amerika (wat vaak als voorbeeld voor campagnes wordt aangehaald).

En dan eindigt de film ook nog behoorlijk in mineur: na de hemelbestormende retoriek, de torenhoge peilingen en de massale aanhang bij de “meet ups” haalt GroenLinks 16 zetels bij de eerste uitslagen (later gecorrigeerd naar de definitieve uitslag van 14 zetels). Het beste resultaat ooit, maar tegelijk toch ook teleurstellend. GroenLinks gaat onderhandelen met VVD, CDA en D66 om een nieuw kabinet te formeren, maar dan wordt zijn moeder Marcella Klaver ernstig ziek om kort daarop te overlijden. De keuze om dat persoonlijk deel te laten zien, de begrafenis, Jesse die koffie zet in zijn moeders huis en daarna ingelijste foto’s inpakt, intrigeert, maar wordt net zo min geduid als het voorafgaande. Dit zijn beelden die nooit voor een GroenLinks campagnefilmpje gebruikt zouden worden, dus blijkbaar hadden Klaver en Boink toen al besloten dat de laatste een documentaire aan het maken was.

Ondersteund door sombere muziek, eindigt ‘Jesse’ met de mislukte formatiebesprekingen en de flets uitgesproken wens om de gestarte beweging de komende jaren vorm te gaan geven. Na alle opbouw en euforie is het een treurig einde. De documentaire is een persoonlijk portret van een aardige en bevlogen jongen die als politicus veel praat, maar jammer genoeg vaak weinig te zeggen heeft.

Hans Geurts

Waardering: 3

Bioscooprelease: 14 september 2017