Joe Strummer: The Future Is Unwritten (2007)
Regie: Julien Temple | 120 minuten | muziek, documentaire | Acteurs: Joe Strummer, Bono, Steve Buscemi, John Cusack, Johnny Depp, Jim Jarmusch, Anthony Kiedis, Flea, Martin Scorsese, Matt Dillon, Tymon Dogg, Joe Ely, Dick Evans, Alasdair Gillis, Ian Gillis, Topper Headon, Mick Jagger, Mick Jones, Don Letts, Bernie Rhodes, David Lee Roth, Brigitte Bardot, Terry Chimes, John Cooper Clarke
Op 22 december 2002 overleed Joe Strummer, op de dag dat zijn familie en vrienden zijn zelfgemaakte kerstkaart in de bus vonden. De punklegende stierf niet, zoals een niet-ingewijde zou verwachten, aan het jarenlang genoten dieet van “sex, drugs en rock ’n roll”, maar aan een aangeboren hartafwijking. ‘Joe Strummer: The Future Is Unwritten’ is een documentaire van Julien Temple, een regisseur die van het maken van muziekfilms zo ongeveer zijn specialiteit heeft gemaakt, op enkele speelfilms als ‘Earth Girls Are Easy’ en musical ‘Absolute Beginners’ na. Verder nog gaat zijn specialisatie in punkfilms, zijn regiedebuut maakte Temple met de documentaire ‘The Great Rock ‘n’ Roll Swindle in 1979. Als goede vriend van Strummer bezit de Brit veel vroeg beeldmateriaal van The Clash en zijn charismatische frontman.
Deze beelden tonen een jonge Strummer, geboren als John Graham Mellor, zoon van een diplomaat en een moeder die geboren was in de Schotse Hooglanden. De familie reisde de halve wereld over en al jong manifesteerde Strummer zich als een leider. Op de kostschool waar hij zat liet hij pestkoppen weten de baas over zijn eigen wereld te zijn. Strummer was zo onder de indruk van Woody Guthrie, dat hij zich voortaan Woody liet noemen. Het feit dat zijn broer David, die achttien maanden ouder was dan hij, zich verloor in ultrarechtse Nazi denkbeelden en uiteindelijk zelfmoord pleegde heeft zijn sporen nagelaten in het leven van de rebellerende tiener. Strummer werd van de kunstacademie geschopt nadat hij een collage van gebruikt maandverband had gemaakt. Jammer, want de grappige cartoonachtige tekeningetjes die her en der de film opfleuren, laten zien dat Strummer het ver had kunnen schoppen als beeldend kunstenaar. In de vroege jaren zeventig woonde Strummer in kraakpanden en richtte hij het hippiebandje The 101’ers op (genoemd naar het adres waar de vrienden woonden, 101 Walterton Road, in Maida Vale). Wanneer The Sex Pistols in 1976 als voorprogramma openen voor The 101’ers, die al behoorlijk door waren gebroken in Londen, beseft Strummer dat deze band hen lichtjaren vooruit is en converteert hij zichzelf tot punker, zijn hippievrienden de rug toekerend.
Temple heeft zijn materiaal goed weten te doseren, zodat er een heel duidelijk en overzichtelijk beeld geschept wordt van wat Strummer meemaakte en dreef, voor zover dat laatste overigens mogelijk is. Tenslotte is het moeilijk om iemands leven te documenteren, omdat het niet alleen uit gebeurtenissen bestaat, maar ook over dromen, meningen en opvattingen. Julien Temple bewijst het vak echter goed onder de knie te hebben en slaagt er in met ‘The Future Is Unwritten’ niet alleen een levensgeschiedenis in te blikken, maar ook een belangrijk tijdsbeeld. Naast de al eerder genoemde tot filmpjes omgevormde tekeningen van Strummer, zien we ook beelden uit de tekenfilm ‘Animal Farm’, de film ‘If…’ van Lindsay Anderson en horen we Joe Strummer als DJ voor BBC Worldservice tijdens zijn programma London Calling. Afgezien van de nummers die hij daar op de draaitafel legde horen en zien we uiteraard ook veel van de muziek van The 101’ers en The Clash.
Ter nagedachtenis aan Strummer verzamelde Temple veel vrienden, familie, ex-geliefden en ex-collega’s rond verschillende kampvuren in Londen, New York en Los Angeles om herinneringen aan Strummer op te halen. Na verloop van tijd dringt de schoonheid hiervan tot de kijker door, zodat deze setting – ook achteraf – een brok in menig keel zal opleveren. Temple kijkt niet op een celebrity meer of minder; van Bono tot Johnny Depp, van Martin Scorsese tot Jim Jarmusch, John Cusack, Anthony Kiedis en Flea van Red Hot Chili Peppers vertellen over de impact van The Clash op hun leven. Bono laat weten dat zijn eerste concert dat van The Clash was en dat dat moment bepalend was voor zijn voornemen muzikant te worden. Naast beroemdheden die door iedereen herkend zullen worden, laat Temple ook een flink aantal mensen aan het woord die wat makkelijker zonder zonnebril de straat op kunnen; Steve Jones van The Sex Pistols bijvoorbeeld. Je zou het als minpunt kunnen bestempelen dat Temple geen van zijn gastsprekers aan het publiek introduceert, maar zijn bedoeling is duidelijk: ieders mening is belangrijk, ongeacht zijn of haar achtergrond of band met de voorman van The Clash. ‘The Future Is Unwritten’ is een prachtige documentaire die als ultieme voedingsbodem voor de passie en liefde voor Joe Strummer-fans mag gelden. De toekomst mag dan wel ongeschreven zijn, met deze documentaire heeft Temple in ieder geval wederom geschiedenis geschreven.
Monica Meijer