Johan en de verenkoning – Resan till Fjäderkungens Rike (2014)

Regie: Esben Toft Jacobsen | 78 minuten | animatie, avontuur, familie, fantasie | Nederlandse stemmencast: Noaquin Mandias, Margreet Boersbroek, Alexander de Bruijn, Edwin De Jong, Lucas Dietens, Jantine van den Bosch, Hein van Beem

De dood is voor de meeste volwassenen al ongrijpbaar – het feit dat iemand er zo maar niet meer is, het om moeten gaan met een leegte in het bestaan -, laat staan voor kinderen. Voor kinderen kan de dood van een dierbare een enorme impact hebben. Het lezen van boeken of het kijken naar films over dit thema kan dan helpen om de gevoelens bespreekbaar te maken. Heel veel keus is daar echter niet in. Met de film ‘Johan en de verenkoning’ (‘Resan till Fjäderkungens Rike’ of ‘Beyond Beyond’) springt de Zweedse filmmaker Esben Toft Jacobsen in de lacune van films over dit onderwerp. Met een verhaal dat elementen leent uit de Griekse mythologie, en dichter bij huis, Scandinavische volksvertellingen, brengt hij de kijker een ontroerend verhaal over de manier waarop Johan, een klein konijntje, omgaat met de dood van zijn moeder.

Johan is enig kind. Zijn ouders zijn dol op hem en hij op hen. Maar het prille geluk duurt niet lang. Op een nacht wordt Johan wakker van zijn wanhopig schreeuwende vader. Als hij in de kamer komt, ziet hij nog net een enorme vogel wegvliegen. Die heeft zijn moeder meegenomen. Omdat vader bang is dat de verenkoning hen óók komt halen, nemen ze hun intrek in een boot. De verenkoning komt namelijk niet op het water en vader denkt dat ze er veilig zijn. 

Johan en zijn vader vermaken zich er prima, maar toch mist Johan zijn moeder vaak. Hij schrijft haar stiekem briefjes, die hij in een fles in het water gooit. Hij hoopt dat ze die ontvangt, ondanks dat zijn vader het tegendeel beweert. Omdat de boot nogal gammel en oud is, moet Johan zijn vader vaak helpen met het uitvoeren van reparaties. Op een dag ontdekt Johan dat er bijna geen bouten meer zijn. Er zit niets anders op dan dat vader aan land gaat om de voorraad aan te kunnen vullen. Ietwat angstig laat hij zijn zoontje achter, hem allerlei aanwijzingen op het hart gedrukt.

En natuurlijk gebeurt er dan iets: Johan krijgt via de radio contact met Bill, die hem in paniek vraagt hem te redden, omdat de verenkoning hem komt halen. Omdat Johan niets liever wil dan de verenkoning ontmoeten, zodat hij hem kan vragen naar zijn moeder, start hij de motor van de boot. Zo begint een bijzonder avontuur, waarin het inventieve, eigenwijze en impulsief handelende konijntje laat zien over een flinke dosis pit en flexibiliteit te beschikken. In zijn woordenboek komt termen als ‘onmogelijk’ en ‘nooit’ gewoonweg niet voor.

De schilderachtige 3D animatiefilm ‘Johan en de verenkoning’ behandelt de dood en het hiernamaals op een mooie metaforische manier. Voor kinderen zullen de verwijzingen niet altijd even duidelijk zijn; zij zullen bijvoorbeeld het ‘niet hebben van een kaartje’ letterlijk opvatten, maar wel zullen zij begrijpen dat de regels die er in de film voor zorgen dat Johan en zijn moeder niet meer samen kunnen zijn, ook op het echte leven (en de dood) van toepassing zijn. De dood is definitief en absoluut. En ook al krijg je toegang tot het rijk van de verenkoning, dat is maar tijdelijk.

De makers hebben een prachtige fantasierijke wereld gecreëerd, waar je je ogen uit zult kijken en misschien wel je mond van open zal vallen. Het slimme gebruik van kleur en licht versterkt de emoties die de film oproepen, zo is de scène met de flessen in de muur van een lieflijke schoonheid. Het verhaal is minder voorspelbaar dan de gemiddelde kinderfilm, en het tempo zakt nergens in, wat bij soortgelijke films toch wel eens een manco is. Hoewel de metafoor van het hiernamaals, de Dood (als persoon die je komt halen) en een Almachtige God beslist aanwezig is en het meest voor de hand ligt, voelt dit in ‘Johan en de verenkoning’ nergens belerend of opdringerig. Het moet al raar lopen, wil iemand hier aanstoot aan kunnen nemen. Knap gedaan, want bij dit thema kan dat gevoelig liggen. Het is maar één mogelijke opvatting, er zijn verschillende interpretaties mogelijk. Ondanks het trieste uitgangspunt is ‘Johan en de verenkoning’ geen sombere film, maar een pleidooi voor de veerkracht van jonge kinderen én het talent van deze filmmaker.

Monica Meijer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 9 oktober 2014
VOD-release: 1 juli 2015
DVD-release: 1 juli 2015