John Rabe (2009)

Regie: Florian Gallenberger | drama, oorlog, biografie, geschiedenis | Acteurs: Ulrich Tukur, Daniel Brühl, Steve Buscemi, Anne Consigny, Dagmar Manzel, Jingchu Zhang, Teruyuki Kagawa, Mathias Herrmann, Tetta Sugimoto, Akira Emoto, Arata, Shaun Lawton, Christian Rodska, Gottfried John, Yu Fang, Ming Li, Yuan Wenkang, Hans-Eckart Eckhardt, Christoph Hagen Dittmann, Hans Joachim Heist, Togo Igawa, Hsinyi Liu

Nanking, begin december 1937. John Rabe (Ulrich Tukur) is drie jaar lang directeur van het Duitse Siemens in Nanking geweest. In die periode heeft hij daar een goedlopend energiebedrijf uit de grond weten te stampen. Hij zal als directeur afgelost worden door Werner Fliess (Mathias Herrmann), maar tijdens het afscheidsdiner raakt het complex van Siemens zwaar beschadigd door een Japanse luchtaanval. Zeer tegen de zin van zijn opvolger laat Rabe de poort opengooien voor de Chinese werkers. Meteen nadat de verzamelde menigte de poort is uit gerend, wordt het complex door een paar voltreffers geraakt. De beschietingen blijven daarna aanhouden en Rabe, zijn vrouw Dora (Dagmar Manzel) en hun gasten, maar ook de Chinese arbeiders schuilen onder een immense nazivlag en worden om die reden ontzien door de Japanse piloten. Rabe heeft maar weinig vertrouwen in de goede intenties van zijn opvolger ten aanzien van de Chinese arbeiders en bevolking in het algemeen en besluit daarom zijn directeurschap nog een tijdje te rekken.

Ondanks de verontrustende berichtgeving over het oprukkende Japanse leger en de onbeschrijflijke wreedheid waarmee er tegen de Chinese bevolking wordt opgetreden, blijft Rabe er vast van overtuigd dat het allemaal niet zo’n vaart zal lopen. Het duurt enige tijd, maar dan gaat ook hij inzien dat er iets moet gebeuren om de bevolking te helpen. Op aandringen van andere Europeanen komt hij aan het hoofd te staan van een comité dat een veiligheidszone wil instellen in Nanking. Binnen de vastgestelde grenzen daarvan zullen zeer strikte regels gelden die ook minutieus nageleefd moeten worden, de Japanners zullen namelijk elk voorwendsel aangrijpen om gewelddadig op te kunnen treden binnen die zone. Wat volgt is een paar weken van gruwelijke wreedheden, bloederige afslachtingen en huiveringwekkende executies en de pogingen van een kleine groep mensen om te proberen in ieder geval zoveel mogelijk mensen uit de handen van de Japanners te houden.

Het siert regisseur Florian Gallenberger dat hij de verfilming van zo’n controversieel onderwerp heeft aangedurfd. De afschuwelijke wreedheden in Nanking zijn nog steeds iets dat de Japanners het liefst keihard ontkennen. Je maakt je er in ieder geval niet geliefd mee door de massale slachting en alles wat daar aan oorlogsmisdaden mee samenhangt te verfilmen. En het blijft lastige materie om iemand van een dubieus statuur de credits te geven die hem toekomen voor daden die hem meermaals het leven hadden kunnen kosten. Niets is gemakkelijker dan een nazi en ook nog eens iemand die Chinezen maar net kleine kinderen vindt en ze ook als zodanig behandelt als een slechterik en een racist af te schilderen. Daarom is het des te jammer dat hij net als in zijn film ‘Schatten der Zeit’ (2004) het sentiment zo dik heeft aangezet dat het de aandacht afleidt van het meer dan boeiende verhaal en deze held tegen wil en dank. Het moet een epos voorstellen, maar juist door al teveel krampachtige pogingen daartoe, is het dat juist niet geworden.

De beelden zijn vaak ongelooflijk mooi, de decors en aankleding zeer fraai en de vechtscènes zijn indrukwekkend, ook de individuele gevaren die mensen lopen door de beslissingen die ze om wat voor redenen dan ook nemen zijn spannend en meeslepend om naar te kijken. Maar ondanks al deze enorme pluspunten word je als kijker toch steeds weer naar de oppervlakte geduwd door een overdosis aan goede bedoelingen en een overdaad aan details en sentiment in plaats dat je ondergedompeld blijft in het verhaal. Het resultaat is dat je overdonderd bent, maar tegelijkertijd ook een knagend gevoel blijft houden dat er iets mis is zonder dat hiervoor een concrete oorzaak is aan te wijzen. Dit neemt echter niet weg dat alles bij elkaar ‘John Rabe’ zeker de moeite van het bekijken waard is.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 26 november 2009