Joika – The American (2023)
Regie: James Napier Robertson | 111 minuten | drama | Acteurs: Talia Ryder, Diane Kruger, Oleg Ivenko, Natasha Alderslade, Natalia Osipova, Charlotte Ubben, Diana Ava Maria, Borys Szyc, Tomasz Kot, Karolina Gruszka, Martin Hugh Henley, Artur Shesterikov, Erica Horwood, Tamila Dudnik, Leonie Hansen, Martyna Wrzesinska
In ‘Joika’ (2023) volgt filmmaker James Napier Robertson een ballerina die ervan droomt om bij het Bolsjoi Ballet te mogen dansen. De film is het gedramatiseerde levensverhaal van Joy Womack, een Amerikaanse die bij uitzondering werd toegelaten aan de Bolsjoi Ballet Academie in Moskou. Wie een origineel beeld verwacht van de competitieve danswereld, komt bedrogen uit.
De Nieuw-Zeelandse regisseur richtte zich al eerder op bestaande personen. In ‘The Dark Horse’ (2015) vertelt hij het verhaal van Genesis Potini, een Maori schaakkampioen met psychische problemen. Volgens het persmateriaal voelt hij de druk en verantwoordelijkheid als hij dit soort verhalen brengt, en betrekt hij de echte persoon zo veel mogelijk bij het proces. Zo pakte hij het ook aan bij ‘Joika’: hij zette de echte Joy Womack in als choreograaf.
Talia Ryder bewijst na haar pakkende performance in ‘The Sweet East’ (2023) dat ze ook deze hoofdrol aankan. Daarbij wordt ze wel beperkt door de mogelijkheden van het script. Flink wat vooroordelen worden bevestigd: dansers hebben een eetprobleem, dansers zijn gemeen, dansers hebben lelijke voeten. Het vooroordeel ‘dansers hebben geen sociaal leven’ wordt daarentegen niet bevestigd. Joy (Talia Ryder) gaat gewoon naar een club en flirt met een medestudent van de Academie.
Deze Nikolay Lebedev (Oleg Ivenko) waarschuwt Joy voor politieke spelletjes. “De beste danseres wordt niet gekozen,” prent hij haar in. “Win de docent voor je en win de rol.” Die tactiek probeert Joy vervolgens uit bij Tatiyana Volkova (Diane Kruger). Volkova, een voormalige prima ballerina, is haar docent en tevens directrice van de Academie. Maar het systeem blijkt nog veel complexer, als Joys nationaliteit gaat meespelen. Lukt het de Amerikaanse om in het Bolsjoi te komen? En ten koste waarvan?
De Russische ‘balletpolitiek’ is interessant, maar de film schetst een wat afgezaagd beeld van dansers en de offers die ze voor hun passie willen brengen. Ook zijn de dialogen ongeïnspireerd, waardoor de acteurs tegen de grenzen van hun kunnen aanlopen. Voor balletliefhebbers valt hier wel iets te halen. Maar dat geldt ook voor ‘Black Swan’ (2010) van Aronofsky, en dan heb je wél een goed verhaal.
In ‘Joika’ probeert een jonge ambitieuze danseres zich op te werken in de traditionele Russische balletgemeenschap. Als Amerikaanse staat ze direct op achterstand, maar ze is bereid om ver te gaan voor haar dromen. De biografische elementen hebben potentie, maar jammer dat het scenario zo weinig nieuws brengt. Alles wat we al dachten te weten over dansers, denken we nu nog steeds te weten.
Ester Šorm
Waardering: 3
Bioscooprelease: 12 juni 2025