Jonah Hex (2010)
Regie: Jimmy Hayward | 81 minuten | actie, drama, thriller, western | Acteurs: Josh Brolin, John Malkovich, Megan Fox, Michael Fassbender, Will Arnett, John Gallagher Jr., Tom Wopat, Michael Shannon, Wes Bentley, Julia Jones, Luke James Fleischmann, Rio Hackford, Aidan Quinn, Jeffrey Dean Morgan
Wat te doen met een film als ‘Jonah Hex’? Veel critici weten het in ieder geval niet. Ze schreven de door verschillende problemen geteisterde productie massaal de grond in, met als belangrijkste redenen het gebrek aan diepgang en ontwikkeling en het rommelige, summiere verhaal. Nu is ‘Jonah Hex’ inderdaad niet diepgaand en voelt het verhaal op verschillende punten onaf aan (hij duurt ook maar een schamele 80 minuten), maar eigenlijk valt er tegelijkertijd opvallend veel plezier te beleven aan de film en zijn cynische anti-held. Er lijkt dus meer aan de hand te zijn.
‘Jonah Hex’ is als film moeilijk te verkopen. Het is een donkere Western, met fantasy-elementen, een gierende hardrocksoundtrack, veel actie en ontploffingen, wat animatie, lichtelijk abstracte droomsequenties, en een mompelende hoofdpersoon met een gezicht als een maanlandschap. Het is lastig voor de kijker om zich hier goed op voor te bereiden. Maar toch heeft ‘Jonah Hex’ een charmante aantrekkingskracht, en werkt de eigenzinnige toon ook weer in het voordeel van de film, die op zijn eigen merites beoordeeld moet kunnen worden.
Net als deel twee van ‘Pirates of the Carribean’ (‘Dead Man’s Chest’), werkt ‘Jonah Hex’ beter als een collectie van boeiende of vermakelijke scènes dan als een interessant, coherent verhaal. Het verhaal, of liever: de plot, is namelijk één en al cliché, en de makers doen geen moeite dit te verbergen. Het voelt soms alsof er een checklist wordt afgewerkt. De relatie tussen Hex en hoertje Lilah (Megan Fox) heeft bijvoorbeeld nauwelijks aandacht gehad en de twee zijn maar één keer samen in beeld geweest, maar toch moet Lilah er aan het einde van de film (bijna letterlijk) met de haren bijgesleept worden omdat er een “dame in nood” nodig is in het verhaal.
Structureel is de film geen eye-opnener dus, en zeker, er had meer tijd genomen kunnen worden voor het uitdiepen van de karakters en het meer spanningsvol opbouwen van de naderende confrontatie tussen Hex en Turnbull. Maar het dondert allemaal weinig in een film met zoveel leuke momenten en accenten als deze. ‘Jonah Hex’ is een bewerking van een stripverhaal, uit de stal van DC Comics, over een ijzervretende, niet te stoppen cowboy aan het einde van de negentiende eeuw, vlak na de Amerikaanse burgeroorlog. De filmmakers voegen zelf wat nieuwe aspecten toe – zoals de speciale “kracht” van Hex om met de doden te kunnen praten – maar Hex is nog steeds een cynische, spijkerharde man met een missie. En het is exact deze man die in de film alle aandacht op formidabele wijze naar zich toe trekt door middel van zijn perfect gecaste vertolker, Josh Brolin. Zijn stoïcijnse uitstraling, droge opmerkingen, en no-nonsens aanpak maken bijna iedere samenhang en ontwikkeling van relaties of personages overbodig.
Josh Brolin neemt je namelijk vakkundig en op vaak hilarische wijze mee in het bizarre universum van Hex. De eerste actiescène van de film, wanneer Hex de lichamen – en één hoofd, want, zo laat Hex weten: “Zijn lichaam was te dik voor mijn paard” – van een stel gezochte schurken in een stadje komt afleveren om de buit te verzamelen, zet al meteen de toon. De plaatselijke sheriff probeert, heel onverstandig, onder zijn betalingsplicht uit te komen, met als gevolg dat hij en zijn kompanen enkele seconden later onder de zoden liggen en hun stadje niet veel later in puin zal liggen. Kijkende naar de vijf doodskisten die links en rechts staan opgesteld, grapt Hex, als een held uit een Leone-Western: “Dat hadden er acht moeten zijn”, voordat hij het vuur opent met zijn pistool en twee ronddraaiende, ratelende mini-kanonnen die onder zijn zadeldeken verstopt zaten. Een vijand die uit een doodskist tevoorschijn komt, schiet hij er net zo snel weer terug in, en wanneer er aan het einde van de confrontatie nog anderhalve stamelende idioot over is, loopt hij naar de grootste toe, om hem de sheriffster op zijn borst te spelden, succes te wensen, en als held het dorpje te verlaten terwijl een laatste grote explosie het werk afmaakt.
Ook de meer mystieke, bovennatuurlijke elementen zijn leuk. Hex’ gesprekken met de doden, die hij slechts hoeft beet te pakken om ze tijdelijk tot leven te wekken, zijn voor het verhaal misschien niet per se nodig, maar vermakelijk zijn ze wel. En het biedt ook de mogelijkheid om, via zo’n dode, meer te weten te komen over het verleden van Hex, en de reden van zijn tweestrijd met Turnbull. Er komt dan zelfs nog wat politiek bij kijken, hoewel Hex zich niet idealistisch uitspreek voor één van beide partijen. Ook het feit dat Turnbull wordt getypeerd als terrorist en er tijdens een door hem georganiseerde treinkaping iemand verschijnt met dynamiet aan zijn lichaam, lijkt te hinten naar maatschappelijk commentaar of allegorie, maar veel verder dan vluchtige verwijzingen komt het niet. Zo lijkt het ultieme wapen – de opgloeiende metalen bollen – waar schurk Turnbull (John Malkovich) over komt te beschikken, een symbool te zijn voor de kernbom, maar in de film is het toch vooral een groovy uitziend, fantastisch wapen.
Jonah Hex is weinig spraakzaam en wordt weinig uitgediept, maar hij is kleurrijk genoeg. Hij is zoals Clint Eastwoods “De man zonder naam” in de Leone-Westerns: hij drijft op zijn charisma. Ook doet hij soms denken aan die andere sympathieke anti-held gebaseerd op een stripfiguur: Hellboy. Of hij nu simpele one-liners gebruikt, zijn vijanden strak in de ogen kijkt, of met een ontspannen tred wegloopt van zijn tegenstanders, hij blijft boeien. En soms zijn het juist de dingen die hij niet zegt die op de lachspieren werken. Steengoed is het moment waarop een trouwe zwerfhond hem, na een dramatische confrontatie, verwachtingsvol aankijkt en Hex terugkijkt, even nadenkt en dan vertwijfeld zegt: “Tja, ik weet niet wat ik je moet zeggen.”
Hoewel Brolin de film eigenhandig de moeite waard maakt, zijn ook de schurken prima gecast. John Malkovich is altijd goed als schurk en weet ook hier, ondanks zijn beperkte aandeel in de film, zijn personage wat extra persoonlijkheid te geven. Iets onvoorspelbaars en gevaarlijks. Ook zijn sidekick Burke (Michael Fassbender), een stereotiepe Ier met bolhoed, vermaakt als wilde, theatrale plaaggeest. De rol van de appetijtelijke Megan Fox heeft hier een klein rolletje, maar doet wat ze moet doen in de ondankbare rol van dame (of hoertje) in nood. Op charisma kan ze niet betrapt worden, maar rampzalig is het allemaal niet. Daarbij is het best leuk dat ze nog even in actie komt in vuurgevechten en voldoet ze als eye candy natuurlijk uitstekend.
‘Jonah Hex’ is eigenlijk te snel afgelopen. Sommige scènes of aspecten van het verhaal worden voortijdig afgebroken of blijven onbelicht. Maar dat wat er wel te zien – en te horen – is, is de moeite waard. De film heeft lekkere actie en explosies, een aardige dosis zwarte humor, een wilde rocksoundtrack op de achtergrond, en een stoere hoofdpersoon. ‘Jonah Hex’ smaakt naar meer, dus het hopen is, ondanks de negatieve ontvangst, op een langere director’s cut, of, wie weet, een heus vervolg.
Bart Rietvink
Waardering: 3