Just Mercy (2019)

Regie: Destin Daniel Cretton | 137 minuten | drama | Acteurs: Marcus A. Griffin Jr., Michael B. Jordan, Karan Kendrick, Jamie Foxx, Brie Larson, Tim Blake Nelson, Rafe Spall, Rob Morgan, O’Shea Jackson Jr., Lindsay Ayliffe, C.J. LeBlanc, Ron Clinton Smith, Dominic Bogart, Hayes Mercure

De naam Bryan Stevenson zal niet direct bij iedereen een belletje doen rinkelen, maar de beste man verdient een standbeeld. Al 35 jaar strijdt hij tegen vooroordelen in het Amerikaanse rechtssysteem, waarbij hij zich ontfermt over arme, veelal Afro-Amerikaanse mensen. Hij zet zich in om onrechtvaardige doodstraffen tegen te gaan, met name in het zuiden van de Verenigde Staten, waar de erfenis van het racisme nog altijd merkbaar is. Aangezien hij zelf gekleurd is en de oerconservatieve zuidelijke staten uitkoos als werkterrein (terwijl hij zelf uit het noordelijker gelegen Delaware afkomstig is), is zijn strijd voor rechtvaardigheid zelden makkelijk. Stevenson heeft met de paplepel ingegoten gekregen hoe belangrijk onderwijs is, niet in de laatste plaats door zijn oma, een dochter van slaven die nooit naar de middelbare school waren geweest. In de kerk leerde hij dat hij na het vallen gewoon weer kon opstaan, de basis voor de veerkracht en het doorzettingsvermogen die hem in zijn jaren als advocaat nog goed van pas zouden komen. Een andere les vanuit de kerk was: ‘Elke persoon in onze samenleving is méér dan zijn slechtste daad’. Maar als iemand iets strafbaars gedaan heeft, moet hij daar wel voor gestraft worden. Dus toen zijn opa begin jaren tachtig bij een roofoverval doodgestoken werd, vond hij de levenslange celstraf die de daders kregen zeker op zijn plaats. “Dat mijn grootvader al op leeftijd was, maakte deze moord nog wreder. Maar ik kom uit een wereld waar vergeving boven wraakzucht gaat.”

Het rechtbankdrama ‘Just Mercy’ (2019) eert Bryan Stevenson en zijn werk en toont de strijd om rechtvaardigheid die hij al 35 jaar aangaat aan de hand van de zaak van Walter MacMillan, een zwarte man die in 1987 werd gearresteerd voor de moord op een (blank) tienermeisje in Monroeville, Alabama. Hij belandt zonder eerlijk proces in de dodencel waar hij in afwachting is van zijn executie. Michael B. Jordan speelt Bryan Stevenson, de jonge en ambitieuze advocaat die net zijn rechtenstudie op Harvard afgerond heeft en erop gebrand is ten onrechte veroordeelde mensen – en dan met name zij die geen geld hebben om topadvocaten in te huren – te helpen hun straf te verlagen of indien mogelijk terug te draaien. Het duurt niet lang of hij wordt persoonlijk geconfronteerd met de rassenongelijkheid in Alabama, bijvoorbeeld wanneer de verhuurder van het pand dat zijn partner Eva (Brie Larson) heeft geregeld plotseling terugkrabbelt omdat hij zijn vingers er niet aan wil branden. Ronduit vernederend is het als hij bij een bezoek aan enkele cliënten in de gevangenis door een nieuwbakken bewaker gesommeerd wordt zich volledig uit te kleden. Maar Bryan geeft niet op en bijt zich vast in een aantal schrijnende zaken, waaronder die van Walter ‘Johnny D.’ MacMillan (Jamie Foxx), die zijn geloof in rechtvaardigheid en hoop op een goede afloop eigenlijk al kwijt is geraakt. Johnny D. werd op basis van één enkele, ook nog valse verklaring van crimineel Ralph Meyers (Tim Blake Nelson) veroordeeld, terwijl hij de moord helemaal niet eens gepleegd kan hebben omdat hij visjes bakte voor een liefdadigheidsproject. De tientallen ooggetuigen die hem vrij konden pleiten werden echter nooit verhoord. Aan Bryan en Eva de taak om het recht te laten zegevieren en Johnny D. vrij te krijgen, al denkt het Openbaar Ministerie van de staat Alabama onder leiding van de eerzuchtige Tommy Chapman (Rafe Spall) daar anders over.

‘Just Mercy’ werd geregisseerd door Destin Daniel Cretton, die eerder ‘The Glass Castle’ (2017) maakte. In die film was Oscarwinnares Brie Larson (‘Room’, 2015) ook te zien; wellicht dat ze de regisseur daarom een vriendendienst verleende met haar bijdrage in ‘Just Mercy’. Ze krijgt namelijk helemaal niks te doen als Eva Ansley; zonde van zo’n goede actrice. Veel beter voor de dag komen Michael B. Jordan en vooral Jamie Foxx. Jordan heeft de pech dat het scenario zo geschreven is door Cretton en Andrew Lantham dat Bryan Stevenson bijna een heilige is. Natuurlijk hebben ze veel respect voor zijn werk, maar het personage had best wat kartelrandjes mogen hebben. Hier blijft hij vrij eendimensionaal en krijgen we (te) weinig mee van zijn achtergrond. Jordan heeft gelukkig voldoende charisma dat hij zijn personage erdoorheen sleept. Jamie Foxx daarentegen bewijst nog maar weer eens dat zijn Oscar voor ‘Ray’ (2004) geen toevalstreffer was. Vaak zegt zijn blik meer dan welke dialoog ook. Hoe verbitterd moet die arme Johnny D. zijn? Het wrange is nog dat je weet dat, zelfs als hij vrij zal komen, het onmogelijk voor hem is om een ‘normaal’ leven te leiden; de blanke gemeenschap heeft hem keihard veroordeeld voor iets wat hij niet gedaan heeft. Ook Johnny D.’s celmaatjes (gespeeld door Rob Morgan en O’Shea Jackson Jr.) zijn personages die je niet onberoerd laten. Met name Morgans Herbert is bijzonder tragisch en weet te ontroeren, maar wekt tegelijkertijd de woede: waarom hebben deze mannen geen recht op een eerlijk proces?

Cretton heeft veel respect voor Bryan Stevenson – misschien zelfs té veel – en behandelt de film over diens levenswerk daarom ook met fluwelen handschoentjes. ‘Just Mercy’ is namelijk vrij braafjes en conventioneel. Zeker als je al vaker rechtbankdrama’s hebt gezien, brengt deze film niks nieuws. Cretton volgt het draaiboek dat al eerder succes heeft opgeleverd, maar doet zijn film en zijn onderwerp daarmee wel tekort. Want ‘Just Mercy’ steekt nergens zijn kop boven het maaiveld uit, weet nergens te verrassen en heeft daardoor niet de impact die een film als deze eigenlijk wel zou moeten hebben. Jordan is als Stevenson een weldoener en een engel, maar wordt nergens een echt mens omdat het beeld dat van hem geschetst wordt te eenzijdig is. Desalniettemin maakte Cretton een degelijke film die dankzij de fijne acteurs makkelijk wegkijkt en je in bepaalde scènes zeker raakt. Er had alleen veel meer ingezeten, juist met die geweldige cast!

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 17 januari 2020
VOD-release: 2 april 2020 (Pathé Thuis, iTunes, Ziggo, en KPN)
DVD- en blu-ray-release: 27 mei 2020