K-PAX (2001)

Regie: Iain Softley | 120 minuten | drama, fantasie, science fiction | Acteurs: Kevin Spacey, Jeff Bridges, Mary McCormack, Alfre Woodard, David Patrick Kelly, Saul Williams, Peter Gerety, Celia Weston, Ajay Naidu, Tracy Vilar, Melanee Murray

Kevin Spacey is heel erg sterk in rollen waarin hij een mysterieuze misdadiger speelt, zoals in ‘The Usual Suspects’ (1995) en ‘Se7en’ (1995). Na dat soort rollen is het voor de kijker toch even wennen om hem te zien als een goedzak. Zijn rol in ‘K-PAX’, als lieve intelligente alien Prot, wordt hierdoor ook gehinderd. Zijn wat arrogante gezichtsuitdrukking en het wat spottende toontje in zijn stem doen je vermoeden dat deze Prot iets verbergt. Nou blijkt Prot wel degelijk iets te verbergen, maar niet zozeer iets wat hem minder sympathiek maakt.

‘K-PAX’ opent met een zwerver op een station. Ineens ziet hij Prot in het felle licht staan, met een zonnebril op, als een vreemdsoortig messias. Maar al snel wordt Prot gearresteerd omdat hij tegen een politieagente zegt dat hij was vergeten hoe fel het licht ‘op jullie planeet’ is. De inrichting waar hij terechtkomt zit vol interessante ‘gekken’. Vanzelfsprekend, want als je een film af laat spelen binnen een psychiatrische inrichting is het dankbaar gebruik maken van stoornissen die raar overkomen op de ‘gewone’ mens. Zo is er Ernie (Saul Williams), een zwarte man die zozeer last heeft van smetvrees dat hij niet buiten durft te komen. Daarnaast is er een man die iedereen vindt stinken en een verlepte dame die al jaren wacht op ‘herenbezoek’. Andere belangrijke ‘gekken’ zijn de depressieve Bess (Melanee Murray) en de dwangmatige Howie (David Patrick Kelly). Niet alle inwoners van de inrichting zijn even goed uitgewerkt, maar dit verhaal draait dan ook voornamelijk om Prot en zijn behandelend psychiater, Mark Powell.

Prot zet iedereen voor raadsels als blijkt dat hij ultra-violet licht kan zien, gedetailleerde beschrijvingen kan geven van zijn planeet en de plaats van zijn planeet binnen het universum en kan verdwijnen zonder dat iemand hem weg heeft zien gaan. De patiënten geloven heilig in Prot en zijn planeet en willen allemaal met hem mee als hij teruggaat. Maar ook Dr. Powell lijkt in Prot te gaan geloven.

De relatie tussen Prot en Dr. Powell is vergelijkbaar met die tussen Don Juan en Dr. Jack Mickler in ‘Don Juan de Marco’ (1995). Ook in die film laat een patiënt waarvan men denkt dat deze waanbeelden heeft zijn psychiater twijfelen en is het uiteindelijk de patiënt die de psychiater iets leert. Doordat de patiënt de wereld anders bekijkt en andere prioriteiten legt leert ook de psychiater de wereld anders te zien. In ‘K-PAX’ verwaarloost Dr. Powell zijn vrouw en kinderen. Prot beweert aanvankelijk dat hij geen gezin heeft, dat er geen gezinnen zijn op K-PAX, maar later in de film komt iets over Prot aan het licht waardoor Dr. Powell beseft dat hij zijn eigen gezin op waarde moet schatten.

Doordat in ‘K-PAX’ de arts-patiënt relatie uit ‘Don Juan de Marco’ enigszins herkauwd wordt is de film niet bijzonder origineel meer. Maar ‘K-PAX’ heeft wel degelijk wat te bieden: Spacey leeft zich uit als alien, de electronische plingelmuziekjes zijn schattig en regelmatig worden blauwtinten op een mooie manier gebruikt. Of Prot nu mens of alien is blijft mysterieus, en dat is maar goed ook.

Emy Koopman

Waardering: 3

Bioscooprelease: 25 april 2002