Kamp Holland (2016)

Regie: Boris Paval Conen | 90 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Carolien Spoor, Matthijs van de Sande Bakhuyzen, Yannick van de Velde, Bart Harder, Alin Wishka, Majd Mardo, Kiefer Zwart, Lourens van den Akker, David van den Tempel, Hajo Bruins

Acteurs en theatermakers Geert Lageveen en Leopold Witte schreven jaren geleden een toneelstuk over de Nederlandse missie in Uruzgan, Afghanistan, dat ze ‘Kamp Holland’ noemden. Ze spraken met talloze militairen over hun ervaringen en mochten zelfs, bij hoge uitzondering, een kijkje nemen in Kamp Holland in Tarin Kowt, om zelf te ervaren wat de soldaten allemaal voor hun kiezen krijgen. Lageveen en Witte verwerkten de ooggetuigenverslagen en hun eigen indrukken in een soort Nederlandse variant op de filmklassieker ‘Full Metal Jacket’ (1984) van Stanley Kubrick. Het toneelstuk, dat enthousiast ontvangen werd, was in 2008 en 2009 in de Nederlandse theaters te zien. Op dat stuk baseerde regisseur Boris Paval Conen, wiens Telefilm ‘Exit’ in 2013 een Gouden Kalf in de wacht sleepte, de Telefilm ‘Kamp Holland’ (2016). Hij had naar eigen zeggen een vertekend beeld bij de gedachte aan Nederlandse militairen in Afghanistan. “Dan had ik beelden op mijn netvlies van relaxte militairen in de kantine van Kamp Holland, opbouwwerkers bij een kapotgeschoten schooltje en jammerlijk verongelukte soldaten bij de zoveelste bermbom. Alsof er ‘echte oorlogen’ waren en een soort van ‘achterhoede-oorlogen’: minder serieus, minder gevaarlijk. Dat beeld heb ik nogal moeten bijstellen de afgelopen tijd.” In de Telefilm ‘Kamp Holland’ is te zien dat ze oorlog waarin de Nederlandse militairen in terechtkwamen meer dan echt was.

‘Kamp Holland’ is de stoffige basis van het Nederlandse leger in het door de burgeroorlog verscheurde Afghanistan. Hier proberen Nederlandse troepen de opmars van de Taliban een halt toe te roepen en het verwoeste land opnieuw op te bouwen. Tijdens een nachtelijke patrouille wordt het konvooi van de jonge soldaat Dylan Postma (Matthijs van de Sande Bakhuyzen) geraakt door een bermbom. Tijdens de hectische chaos van gewonde teamgenoten en verscheurd, brandend metaal ziet Postma een verdachte Afghaan doelbewust naar hen toe rennen. Hij vraagt om instructies maar krijgt geen antwoord van zijn meerdere: hij moet zelf de beslissing nemen, en schiet de insluiper dood. Terug in Kamp Holland is Postma de gevierde held, terwijl zijn sergeant Mulder (Lourens van den Akker) wordt berispt voor falend leiderschap. Maar Postma wil de groep graag bij elkaar houden en beweert dat zijn meerdere juist gehandeld heeft en bevel gaf om te schieten. Deze leugen, om bestwil, krijgt de volgende dag een onverwacht staartje als de lokale dorpelingen het lichaam van een gedode tiener naar het kamp brengen. De jongen was vermoedelijk onschuldig en werd gedood door een Nederlandse kogel. Postma en de overigen leden van het aangeslagen team komen tegenover elkaar te staan in wat nu een officieel onderzoek is naar de moord op een kind. Als de onderlinge loyaliteit van het team afbrokkelt onder wederzijdse beschuldigingen en verdenkingen, komt er een nieuwe waarheid boven over de noodlottige nacht die Postma’s leven voor altijd zal veranderen.

De Telefilm ‘Kamp Holland’ geeft in slechts tachtig minuten aardig weer hoe complex de situatie is waarin de Nederlandse militairen zich bevinden: de ‘spelregels’ die door de politiek bepaald zijn, stroken vaker niet dan wel met de situatie ter plekke. In de film wordt het treffend gezegd: ‘Je kunt niet voor elke kogel eerst naar Den Haag bellen.” In een fractie van een seconde moet er een beslissing worden genomen die verstrekkende gevolgen kan hebben, niet alleen voor jezelf, maar ook voor een ander. ‘Kamp Holland’ zal dan ook, zeker voor (oud-) militairen, herkenbare situaties bieden. De frustraties van de soldaten, die de missie zijn aangegaan om daadwerkelijk in actie te komen en niet alleen maar om af te wachten. Iets wat het Afghaanse nationale leger, aan wiens zijde de Nederlanders strijden, ook niet begrijpen: “als jullie de Taliban niet mogen aanvallen, waarom zijn jullie dan hier?” De hoofdzakelijk jeugdige cast – met naast Van de Sande Bakhuyzen en Van den Akker ook Yannick van de Velde, Carolien Spoor en de meer ervaren Hajo Bruins – kan prima uit de voeten met het scenario, dat helaas uiteindelijk net niet helemaal zo uitpakt als je zou willen. Een Nederlandse versie van ‘Full Metal Jacket’, zoals de schrijvers van het bronmateriaal nastreefden, is ‘Kamp Holland’ niet. In die Amerikaanse klassieker wordt de waanzin van de oorlog veel krachtiger geschetst. Maar deze Telefilm is zeer degelijk gemaakt, geloofwaardig, prima geacteerd en biedt zeker inzicht in de spagaat waarin soldaten in vredemissies doorgaans terechtkomen.

Patricia Smagge

‘Kamp Holland’ wordt zondag 22 mei 2016 om 20.25 uur uitgezonden op NPO 3.