Karbid und Sauerampfer (1963)
Regie: Frank Beyer | 85 minuten | komedie | Acteurs: Erwin Geschonneck, Marita Böhme, Manja Behrens, Margot Busse, Kurt Rackelmann, Rudolf Asmus, Hans-Dieter Schlegel, Fred Delmare, Bruno Carstens, Aleksei Presnetsov, L.P. Svetlov, Werner Möhring, Peter Dommisch, Fred Ludwig
Dresden vlak na de Tweede Wereldoorlog. Duitsland heeft zojuist gecapituleerd en de arbeiders van de plaatselijke sigarettenfabriek besluiten dat ze weer aan het werk willen gaan. Maar door het Britse bombardement begin 1945 ligt de fabriek gedeeltelijk in puin. Er is carbid nodig om de machines weer draaiende te krijgen, maar in Dresden is niets meer te krijgen. Dus wordt de goedmoedige Kalle (Erwin Geschonneck) op pad gestuurd naar Wittenberg, waar zijn broer in een carbidfabriek werkt. Aangezien Kalle vegetariër is, kan hij zich voeden met de zuring langs de weg, is de gedachte van zijn collega’s. Hoe hij zonder vervoer de vaten met carbid naar Dresden kan transporteren, moet hij gaandeweg zelf maar bedenken.
Vol goede moed en zonder al te veel morren gaat Kalle op pad en bereikt binnen afzienbare tijd de carbidfabriek van zijn broer. Zeven vaten krijgt hij mee, die elk vijftig kilo wegen. Het lijkt een onmogelijke opgave om met deze lading zijn thuisstad te bereiken. Maar een vriendelijke boerin die vlakbij de fabriek woont helpt Kalle alvast met de eerste paar honderd meter vervoer en een romance is geboren. Kalle blijft nog een tijdje bij haar en besluit dat hij wanneer zijn opdracht voltooid is, terug wil komen om samen met zijn nieuwe liefde het boerenbedrijf in te gaan. Maar voor het zo ver is, zal hij toch echt eerst de vaten naar Dresden moeten brengen.
Zo begint een tocht van een paar weken door het naoorlogse Oost-Duitsland, waarin het nog wemelt van de Amerikanen en vooral Russen, die er allemaal eigen regeltjes op nahouden. Kalle ontmoet de meest uiteenlopende figuren die allen op hun eigen manier hun leven weer proberen op te pikken nu de oorlog is afgelopen. Hij vraagt hen allemaal vriendelijk om hulp, maar voor velen geldt het devies: ‘Voor wat hoort wat.’ Zo wordt het voor de arme Kalle steeds lastiger om zijn opdracht te voltooien en zal hij al zijn sluwheid in de strijd moeten gooien om nog een vat carbid over te houden voor zijn terugkomst in Dresden.
‘Karbid und Sauerampfer’ schetst een beeld van een land dat zichzelf probeert te herpakken, maar waarin de hebberigheid en het egoïsme al snel weer hoogtij vieren. Het is een sociale satire die zowel het gedrag van de inwoners als de nieuwe bezetters van Oost-Duitsland aan de kaak stelt. Want van de Russen heeft Kalle aanvankelijk nog het meeste last. Die kunnen het carbid immers goed gebruiken om hun eigen materieel te repareren. In ruil voor tenminste één vat carbid kan Kalle echter een getekend document ontvangen, waarmee hij kan aantonen dat hij de vaten niet voor eigen gewin vervoert (nota bene!). Kalle zit er helemaal niet op te wachten om op deze manier als Russenvriend te boek te komen staan, maar het duurt niet lang voor hij erachter komt dat ook daar bepaalde voordelen aan verbonden zijn.
De toon van de film is luchtig en bij vlagen slapstick-achtig. Dit wordt versterkt door de muziek en de geluidseffecten die regelmatig doen denken aan oude Charlie Chaplin films. Erwin Geschonneck is fantastisch gecast als de gelaten Kalle, die zijn gezicht in de meest bizarre plooien kan leggen. Zijn onbaatzuchtigheid steekt scherp af tegen het gedrag van veel andere Oost-Duitsers en maakt Kalle tot een aimabel figuur. De manier waarop hij met tegenslagen omgaat kan veel mensen nog wat leren. Uiteindelijk is ‘Karbid und Sauerampfer’ een heerlijke feel-good movie die mensen die in misère leven een hart onder de riem kan steken. Hoewel de film is voltooid twee jaar na de bouw van de Muur, is hij niet door de Russen gecensureerd en dat maakt de film tot een onwaarschijnlijke parel uit de Duitse filmgeschiedenis.
Wouter de Boer