Kedi (2016)

Recensie Kedi CinemagazineRegie: Ceyda Torun | 79 minuten | documentaire

Zonder een kat zou Istanbul een deel van zijn ziel verliezen. Dat beweert één van de bewoners van de Turkse havenstad, misschien wel de enige plek op aarde waar een ontelbare hoeveelheid aan katten vrijwel alle hoeken en gaten van de straten en daken sieren. Ze zijn van niemand en tegelijkertijd van iedereen. Men lijkt de eeuwige aanwezigheid van de harige viervoetertjes te accepteren, velen zelfs te waarderen. Toch is het zoveel meer dan enkel een gewoonte. Achter iedere ‘kedi’ schuilt een avontuur en voor kattenliefhebber en regisseuse Ceyda Torun vormde het op de voet (poot) volgen van meerdere katten een unieke manier om in ‘Kedi’ haar liefde voor de stad en al zijn inwoners, mens én dier, met een breder publiek te delen. De vrolijke documentaire is in februari 2016 in première gegaan op het !f Istanbul Independent Film Festival en heeft inmiddels haar weg gevonden naar vele theaters buiten deze indrukwekkende stad, waar het leven van een zwerfkat nog zo slecht niet is.

Al snel blijkt dat de kat niet zonder het volk kan maar dat dit evengoed andersom het geval is. Terwijl werklui in winkels, restaurants, de haven of de kleurrijke foodhallen de kost verdienen, voorzien katten de stad van een speels al dan niet sprookjesachtig karakter. Torun groeide op in Istan(beesten)bul en weet als geen ander welke invloed straatkatten kunnen hebben op de bewoners van de stad. De katten zorgen voor een zekere zelfreflectie: het gedrag van katten maakt mensen bewust van hun eigen houding en kijk op het leven. Zodoende ligt de focus in ‘Kedi’ op een zevental katten, allen met een ander uiterlijk, een eigen persoonlijkheid en een snoezig verhaal.

Ondanks dat de zwerfkatten vrij zijn om te gaan en staan waar ze willen, weten zij éxact waar of bij wie ze terecht kunnen voor een smakelijk hapje, liefdevolle aandacht of een veilige, warme slaapplaats. Op zowel menselijk als dierlijk vlak ontstaat er een vertrouwensband. Bewoners die zich – in meer of mindere mate – verantwoordelijk voelen om de zorg op zich te nemen, komen om beurten aan het woord en hebben allen een individuele reden waarom een bepaalde kat hen aanspreekt. De één vindt vooral de gracieuze of charmante houding bewonderenswaardig, de ander heeft respect voor het eigen willetje of het jagersinstinct van een kat. Prachtig om te zien is dat eenieder in zijn of haar waarde wordt gelaten. De katten zijn niemands eigendom maar hebben wel een passende (bij)naam gekregen. Hiermee wordt de sympathie voor de dieren door omwonenden nog eens extra bevestigd en gaandeweg krijgt zelfs de kijker een voorkeur voor kat.

Alhoewel het voor Torun en haar team een uitdaging geweest moet zijn om het gewenste beeldmateriaal te verkrijgen, zijn ze er in geslaagd om het geheel op zeer ‘kateristieke’ wijze aan het publiek te presenteren. Met behulp van speciaal ontwikkelde katcamera’s is het gelukt om de dieren op oogniveau te filmen, met als creatief resultaat dat de beleveniswereld van katten ook daadwerkelijk vanuit hun perspectief wordt bekeken. Daarnaast komt, niet alleen via de katten maar ook middels luchtbeelden, de wonderlijke omgeving tot zijn recht. Met name het afwisselende gebruik van close-ups, lichtinval, beelden in slow-motion en passende muziek (gecomponeerd door Kira Fontana) dragen bij aan de cinematografische en verfijnde look van de documentaire.

‘Kedi’ is in veel opzichten origineel. De combinatie tussen het gedrag van katten en de bijbehorende verhalen van verschillende burgers zorgen ervoor dat dieperliggende thema’s zoals cultuur, religie en politieke kwesties naar voren komen. Na het zien van de documentaire wordt één ding duidelijk: mens en dier kunnen nog veel van elkaar leren.

Maartje Hopmans

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 24 augustus 2017
DVD-release: 1 december 2017