Kikujiro – Kikujirô no natsu (1999)

Regie: Takeshi Kitano | 122 minuten | drama, komedie | Acteurs: Takeshi Kitano, Yusuke Sekiguchi, Kayoko Kishimoto, The Great Gidayû, Rakkyo Ide, Akaji Maro, Yûko Daike, Fumie Hosokawa, Nezumi Imamura

Takeshi Kitano, in Japan beter bekend onder zijn toneelnaam Beat Takeshi, verwierf als regisseur bekendheid met zijn gewelddadige yakuza-films, zoals ‘Violent Cop’ (1989) en ‘Sonatine’ (1993). Dit zijn strakke en minimalistische misdaadfilms, die zich kenmerken door onverwachte geweldsuitbarstingen en een grote dosis zwarte humor. ‘Kikujiro’, een warme roadfilm voor de hele familie, is in dit opzicht niet het type film die je direct van Kitano zou verwachten. Maar schijn bedriegt.

De achtjarige Masao (Yusuke Sekiguchi) staat op de voorgrond in ‘Kikujiro’. Masao woont bij zijn grootmoeder, die hem alleen opvoedt in Tokio. De zomervakantie is net begonnen en al zijn schoolvrienden zijn weg voor familietripjes. Masao blijft thuis bij zijn grootmoeder, maar aangezien zij elke ochtend vroeg naar haar werk gaat, is hij vaak alleen. Bij toeval leert hij het adres van zijn moeder, die ergens in een verre stad woont, en besluit haar in zijn eentje te bezoeken. Dan ontmoet hij de luie en opportunistische Kikujiro (Kitano), die hoopt winst te slaan uit de argeloze Masao. Op de avontuurlijke reis door Japan ontstaat langzamerhand een vriendschap tussen het bijzondere koppel.

‘Kikujiro’ is een van de meest persoonlijke en karakteristieke Takeshi Kitano-films. Er zijn geen schietpartijen en we krijgen ook geen yakuza-praktijken voorgeschoteld, maar zijn kenmerkende stijl weet in elke scène door te schemeren. Kijkend naar de achtergrond van Kitano, is het duidelijk waar de regisseur zijn inspiratie vandaan heeft gehaald. Kitano begon zijn carrière namelijk als stand-up comedian en richtte later het komedie-duo The Two Beats op. De komische dubbelact, in Japan ook wel Manzai genoemd, staat op de voorgrond van een groot deel van Kitanos’ oeuvre. In ‘Kikujiro’ is dit het meest evident, door middel van het samenspel tussen Sekiguchi en Kitano.

De voornaamste reden waarom ‘Kikujiro’ zo goed werkt valt te wijten aan de chemie tussen de hoofdkarakters. De langzaam groeiende band tussen Masao en Kikujiro is zowel komisch als aandoenlijk. Kitano neemt hier ruim de tijd voor en loopt nooit te hard van stapel met de karakterontwikkeling. Alles voltrekt zich geleidelijk, met nuance en respect. In een mindere film zou er een punt komen waarop de karakters zouden spreken over hun gevoelens, bijvoorbeeld een scène waarin Kikujiro aangeeft dat hij altijd een zoon zoals Masao wilde hebben. Kitano gaat dit soort goedkope sentimentaliteit compleet uit de weg. ‘Kikujiro’ is lief en ontroerend, maar nooit misleidend.

Een andere reden voor het succes van de film ligt bij de prachtige muziek van Joe Hisaishi. De componist, vooral bekend door zijn werk met Hayao Miyazaki, levert hier een van zijn mooiste soundtracks af. De soundtrack begeleidt de karakters van begin tot eind en fungeert als de ziel van de film. Hisaishis’ muziek heeft een warme en nostalgische ondertoon, die de kijker meevoert naar een verre wereld, die tegelijkertijd dichtbij aanvoelt. Talloze gevoelens gaan schuil achter de muziek, van blije tot treurige, wat prachtig weerspiegeld wordt in de film zelf. Men kan het argument maken dat bepaalde muziekstukken iets te vaak worden hergebruikt, maar wanneer het om een getalenteerde componist als Hisaishi gaat, is het moeilijk om daar echt negatief over te zijn.

‘Kikujiro’ is een aangename roadfilm, die constant heen en weer schommelt tussen komedie en tragedie, maar nooit zijn comfortabele sfeer verliest. In de filmografie van Takeshi Kitano is de film enigszins onderbelicht gebleven, aangezien het publiek zijn naam toch het meest aan misdaad en bloedvergieten koppelt. Met zijn grote hart en kleurrijke karakters bewijst ‘Kikujiro’ echter dat dit zeer onterecht is. ‘Kikujiro’ is een pareltje.

Len Karstens

Waardering: 4

Bioscooprelease: 3 februari 2000
Speciale vertoning: IFFR 2000