Kill It and Leave This Town – Zabij to i wyjedz z tego miasta (2020)

Regie: Mariusz Wilczynski | 88 minuten | animatie, drama | Originele stemmencast: Krystyna Janda, Andrzej Chyra, Maja Ostaszewska, Malgorzata Kozuchowska, Barbara Krafftówna, Anna Dymna, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Irena Kwiatkowska, Andrzej Wajda, Tomasz Stanko, Tadeusz Nalepa, Mariusz Wilczynski, Daniel Olbrychski, Zbigniew Rybczynski, Magdalena Cielecka

‘Kill It and Leave This Town’ (‘Zabij to i wyedz z tego miasta’) is een Poolse animatiefilm voor volwassenen. De maker ervan, Mariusz Wilczynski, werd in 1960 in Lódz geboren. De film is een ode aan zijn geboorteplaats uit zijn jeugdjaren én aan de mensen die hij heeft verloren: zijn ouders en een goede vriend. Dit intens persoonlijke project, waar Wilczynski maar liefst veertien jaar aan werkte, won talloze prijzen op internationale filmfestivals.

Je kunt deze unieke film het beste omschrijven als een collage van herinneringen en droomachtige, of liever nachtmerrieachtige sequenties, alsof je stukjes uit iemands dagboek leest. Wilczynski brengt de kijker niet op traditionele wijze van A naar B, maar schotelt handgetekende scènes voor die zowel uit zijn eigen leven stammen als dat van zijn ouders. In een van de eerste, aangrijpende, sequenties zien we hoe Mariusz zijn moeder, die op haar sterfbed ligt, bezoekt. Zij is vol interesse naar zijn leven, wil alles weten over zijn werk (hij is bezig met deze animatiefilm), maar het gesprek slaat al snel dood, omdat Mariusz niet bij machte is met zijn moeder te praten. Elke vraag die ze stelt, beantwoordt hij het liefst met ‘ja’ of ‘nee’. Bij beide personages voel je de pijn om deze communicatiestoornis. En het verdrietige is dat Mariusz dit gesprek niet over kan doen. De dood is een onherroepelijk onderdeel van het leven en spijt van gemaakte fouten is iets wat degene die achterblijft altijd met zich mee moet dragen.

De animatiestijl is al minstens zo uniek als de vertelvorm. De tekeningen zijn gemaakt op verschillende materialen: van lijntjespapier tot grote vellen, waarbij grijs en blauw overheerst. Soms is er iets van kleur; bijvoorbeeld de strikjes in de vlechten van Mariusz’ moeder, een stoplicht of een neon reclamebord. De uitstraling van de fabrieksstad Lódz drukt zwaar op de sfeer; dit is geen stad om zorgeloos in op te groeien. Dit sijpelt door in de personages; van de onvriendelijke verkoopster die een klant weigert te helpen en de tegen haar huilende kind scheldende moeder tot aan de stationsmedewerkster die de wanhoop van een moeder die haar man en kind kwijt is van zich laat afglijden. Het is of empathie gewoonweg ontbreekt bij de inwoners. Natuurlijk is dit de subjectieve waarneming van de maker, dit is hoe hij zijn verleden – vaak op groteske wijze – reconstrueert.

Ondanks het duistere, lelijke, akelige dat ‘Kill It and Leave This Town’ kenmerkt, is de film hoe tegenstrijdig dat mag klinken, ook wonderschoon. Het is een voorrecht om een blik te mogen werpen in de fascinerende herinneringen van deze kunstenaar. Mede dankzij muziek van Tadeusz Nalepa (1943 – 2007) — één van de personen die Mariusz verloren is, die de beelden naar een hoger plan tilt. Geen makkelijke zit of feelgood, maar absoluut de moeite waard voor liefhebbers van uitdagende cinema.

Monica Meijer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 21 juli 2022 (Previously Unreleased)